Door Wayne Erbsen

Ik krijg deze vraag af en toe gesteld, dus ik dacht dat een kleine discussie over dit vitale onderwerp geen kwaad zou kunnen. Vroeger, als ik probeerde uit te leggen wat clawhammer banjo was, verwees ik naar Opa Jones, ooit een ster in de TV-show Hee Haw. Nu opa Jones is overgegaan naar de dansschuur in de hemel en Hee Haw allang uit de lucht is, is het moeilijk om een nationale ster te bedenken die in deze stijl speelt. Maar hoewel clawhammer banjo pickers niet op de voorpagina van Time of Rolling Stone staan (nog niet, in ieder geval), zijn ze wel te vinden op veranda’s en op zomerse old-time muziekfestivals, meestal als begeleiding van een old-time fiddler.

Dus wat is clawhammer en wat onderscheidt het van bluegrass banjo? Clawhammer is een ritmische tokkel stijl, terwijl bluegrass een pluk stijl is. Bij clawhammer wordt de melodie gespeeld door de wijs- of middelvinger op een of meer snaren te laten slaan. Daarna slaan de vingers van de rechterhand op verschillende snaren in een driedelig ritme dat klinkt als het woord zelf: claw-ham-mer, claw-ham-mer. Bij bluegrass picking slaan de vingers op de snaren en omringen de melodie met een zwerm noten die “rolls” worden genoemd.”

Dus waar komt de clawhammer banjo vandaan? De eerste Amerikanen die clawhammer banjo speelden (of welke banjo stijl dan ook) waren zwarte slaven. Zij brachten zowel de banjo zelf als de manier om hem te bespelen mee uit West-Afrika. Eenmaal in Amerika werd de banjo het instrument dat het meest geassocieerd werd met Afro-Amerikanen. Het duurde niet lang of blanke muzikanten, zoals Joel W. Sweeney, kopieerden de banjo-spelstijlen van de Afro-Amerikanen en leerden die aan banjospelers van heinde en verre. In deze periode stond klauwhamer vaak bekend als de “stroke” stijl, hoewel het ook bekend stond als framming, frailing, banging, thrashing, en thumb-cocking the banjo.

In de jaren 1840 ontwikkelde zich in New York City een stijl die bekend stond als minstreel muziek, maar die zich al snel over het hele land verspreidde. Artiesten als Dan Emmett kleedden zich in slecht passende patchwork-kleding en smeerden hun gezichten in met verbrande kurk om de spraak, maniertjes, dansen en vooral de muziek van de oude plantagedagen na te bootsen. In de minstreelshows werd niet alleen banjo gespeeld, maar ook gedanst, grappen gemaakt, toespraken gehouden en sketches opgevoerd. Tot ver na de eeuwwisseling van de 20e eeuw was dit de populairste vorm van amusement in Amerika.

Vanaf het midden van de jaren twintig schaarden de plattelandsbewoners zich op zaterdagavond rond hun oude Philco-radio’s om af te stemmen op het populairste programma van die tijd, de Grand Ole Opry. De favoriet van iedereen was oom Dave Macon, die werd aangekondigd als “The Dixie Dewdrop.” Oom Dave was een geboren entertainer, hij speelde niet alleen clawhammer banjo, maar hij speelde het op meer manieren dan Carter’s Little Liver Pills! Hij pikte, hij tokkelde, hij rapte, en hij draaide er zelfs mee! Tegenwoordig nemen de meeste spelers genoegen met één van de twee stijlen: clawhammer of bluegrass banjo. Jammer.

Je vraagt je misschien af waarom klauwhamer het arme stiefkind is van de bluegrass banjo pickers, en in de schaduw blijft van zijn bekendere neef. Er is één kort woord om dat te verklaren: Earl. Voor diegenen die bekend zijn met bluegrass muziek, “Earl” is de afkorting van Earl Scruggs. Vanaf het midden van de jaren veertig gaf Earl Scruggs de banjo een nieuwe impuls met zijn optredens in de Grand Ole Opry als lid van Bill Monroe’s band, The Blue Grass Boys. Na het horen van Earl begonnen mensen uit het hele land de oude banjo van hun grootvader onder het bed vandaan te halen en begonnen er daadwerkelijk op te spelen.

Earl’s bijdrage was in het verfijnen en verbeteren van een stijl van drie-vinger banjo picking die in het begin van de jaren 1920 was gespeeld door North Carolina banjo spelers als Charlie Poole, Dock Walsh, en anderen. (Zie “The Banjo in North Carolina” door C.E. Heaton). Earl’s dynamische uitvoeringen van tunes als Foggy Mountain Breakdown en Cripple Creek boeiden zijn fans en startten een nieuwe golf van interesse in het plukken van de banjo met drie vingers.

In werkelijkheid is er in meer dan vijftig jaar geen banjospeler langsgekomen die de aandacht van de mensen heeft getrokken zoals Earl Scruggs deed. Clawhammer banjo is een wat meer relaxte stijl, dus misschien heeft het niet de nationale aandacht getrokken zoals de 3-vinger of Scruggs stijl, zoals het vaak wordt genoemd.

Hoe dan ook, wanneer banjospelers de smaak van clawhammer banjo te pakken krijgen, zijn ze vaak voor het leven verslaafd.

******

Wayne Erbsen geeft al les in banjo, fiddle, gitaar en mandoline sinds de dinosauriërs op aarde rondliepen (echt, zo’n 50 jaar). Hij komt oorspronkelijk uit Californië, maar woont nu in Asheville, North Carolina. Hij schreef 30 songbooks en instructieboeken voor banjo, fiddle, gitaar, en mandoline.