Chris Sullivan poszukuje zubożałej, napędzanej narkotykami rzeczywistości w wystawie fotografii zmarłego Nata Finkelsteina 'In and Out of Warhol’s Orbit’ na podstawie jego wywiadów z Natem i ludźmi, którzy znali Fabrykę najlepiej.

„Fabryka Andy’ego Warhola była po prostu jednym wielkim pokojem na West 47th Street pokrytym folią aluminiową”, wspominał fotograf, nieżyjący już Nat Finkelstein (AKA Nat the Hat), którego zdjęcia są wystawione na In and Out of Warhol’s Orbit: Photographs by Nat Finkelstein.

„Byłem tam z tymi wszystkimi głównie gejowskimi mężczyznami i kobietami, wszyscy ubrani w czarne skórzane kurtki, czarne t-shirty i dżinsy, jak również z tymi wszystkimi niesamowitymi szalonymi transwestytami i robiłem zdjęcia i nosiłem kapelusz wszystko w tym samym czasie.”

Zawsze czułem, że hedonizm w Factory był trochę założony. To było tak, jakby oni wszyscy żyli we własnym filmie, we własnej głowie.

Nat Finkelstein

I rzeczywiście, Finkelstein był jednym z niewielu, którym pozwolono robić zdjęcia w wewnętrznym sanktuarium Warhola.

„Pozwalał nam myszkować wokół fotografowania, ale kiedy przychodziło do czegoś ważnego, to zawsze Andy stał za obiektywem, więc to, co mieliśmy, to były rzeczy zza kulis, czyli to, co i tak chciałem robić. Większość z tego, co sfotografowałem, nie było pozowane i pokazuje prawdziwą stronę Factory.”

„Wszystko zaczęło się, kiedy byłem na imprezie w The Factory, zabujałem się z dziewczyną na kanapie, a kiedy rozejrzałem się dookoła, zobaczyłem ponurą dekadencję, więc postanowiłem sfotografować kontrkulturę, która się pojawiła. Ale zawsze czułem, że hedonizm w Fabryce był trochę wymyślony. To było tak, jakby oni wszyscy żyli w swoim własnym filmie, we własnej głowie. Wszyscy byli elitarnymi dupkami. Wszyscy żyli w tym zainspirowanym amfetaminą świecie marzeń. Wszyscy ćpali speed mana i jeśli Andy uznał, że nie należysz do jego gangu, miał czelność powiedzieć, że jesteś 'ekskomunikowany’.”

Lee Childers Agrees

Jednym z tych, którzy nie wypadli z łask, był nieżyjący już fotograf Lee Childers (menedżer trasy Bowiego i projektant wspaniałej wewnętrznej okładki Diamond Dog), który w tamtym czasie mieszkał w obskurnym jednopokojowym mieszkaniu przy 2nd Avenue z tak zwanymi Warhol Superstars: Candy Darling, Holly Woodlawn i Jackie Curtis, z których wszystkie występują w nieśmiertelnym, Walk on The Wild Side Lou Reeda.

„Ludzie teraz myślą, że The Factory było takie, takie glamour i było fajnie, ale my wszyscy byliśmy tacy, tacy spłukani”, zeznał Childers, w wywiadzie ze mną w 2013 roku, rok przed śmiercią.

„Jedynym, który miał pieniądze był Andy i z pewnością nie błyskał nimi dookoła. Wszyscy byliśmy na Welfare, czasem żebraliśmy, żeby pójść do kina i się ogrzać. Wszystkie nasze ubrania kupowaliśmy w sklepach z używaną odzieżą i na śmietnikach. Holly i Jackie były w tym dobre. To znaczy nie zawsze można było znaleźć ubrania w śmieciach, ale zawsze szukałyśmy.

„Ale Holly, Candy i Jackie były w tym świetne i robiły rzeczy z obrusów, były takie kreatywne. Agrafki i inne rzeczy, a one zamieniłyby zasłonę w bajeczny strój. Ale nie jedliśmy dużo. Oni żyli na szybkości. W zasadzie prawie każdy w Fabryce był na speedzie przez cały czas od momentu przebudzenia, jeśli w ogóle poszedł spać. To było szaleństwo!”

Oczywiście, zadawanie się z maniakami szybkiej jazdy nie zawsze jest zabawne.

„Wszyscy byli tacy jędzowaci i paranoiczni, zwłaszcza z całą tą amfetaminą”, zeznaje inna gwiazda Warhola, Jayne County. „A Andy to uwielbiał i wszyscy chcieli zwrócić na siebie jego uwagę. To było straszne. Odwracałeś się plecami i wiedziałeś, że mówią o tobie. Każde słowo mogło pójść na tysiąc sposobów. Musiałbyś się wycofać, stając twarzą w twarz ze wszystkimi!”

Fabryka przeniosła się na inny poziom, gdy na scenę wkroczyła krystaliczna metamfetamina.

No Drugs Allowed

Ale według zmarłego Ronniego Cutrone, nikomu nie wolno było brać narkotyków wewnątrz samej Fabryki. „Był tam duży znak z napisem 'Absolutnie nie wolno brać narkotyków’, więc wszyscy wystrzelili na schody. Jedynym, któremu wolno było brać narkotyki, był Andy, który brał Obetrol – te małe pomarańczowe tabletki przyspieszające.”

Poznałem Warhola kilka razy i wszystko, co kiedykolwiek powiedział, to: „To jest świetne”, tym swoim dziwnym, raczej zachrypniętym głosem, z peruką, w ciemnych okularach. I chociaż uważałem go za bardzo interesującego dziwaka, szalenie zabawnego w swojej banalności, nigdy do końca nie pojąłem głębi całkowitej fascynacji i wierności, jaką wzbudzał wśród swoich licznych zwolenników.

„Andy miał talent do czynienia ludzi sławnymi, ale był manipulującym sukinsynem i, muszę przyznać, genialnym artystą”, myślał Finkelstein. „Więc po krótkim czasie Fabryka stała się atrakcją dla wschodzących gwiazd, które po prostu chciały być częścią orbity Andy’ego.

„Wszyscy tam przychodzili: Dali i Duchamp. Robiłem im obu zdjęcia i Dali był cwaniakiem, a Duchamp prawdziwym dżentelmenem, który traktował wszystkich z szacunkiem. Przyszedł Bob Dylan, który miał zrobić projekt z Andym, ale Dylanowi nie spodobały się dziwne bzdury Andy’ego. Myślę, że dlatego nigdy do tego nie doszło. Ale wszyscy oni przeszli, bo można było po prostu wejść w ten świat, który Andy pielęgnował. Dziś nigdy by do tego nie doszło.”

Niezaprzeczalnie, The Factory weszło na inny poziom, gdy na scenę wkroczyła krystaliczna metamfetamina.

„Edi Sedgwick była twarzą The Factory”, zauważył Finkelstein, który dzielił moje mieszkanie przez trzy miesiące w 1988 roku. „Pochodziła z bogatej protestanckiej rodziny i Andy to lubił. Lubił bogatych. Była typową biedną, małą, bogatą dziewczynką, rozpieszczaną przez całe życie. Nigdy nie pragnęła niczego poza uwagą, której łaknęła. Zawsze chciała więcej. Pojawiła się na scenie i to ją wessało i ugryzło prosto w tyłek. Sedgwick weszła w metamfetaminę z Billym Name, Ondine i Brigit Polk i to ją naprawdę wkręciło. Potem wpadła w barbiturany, żeby uspokoić metę i w końcu przedawkowała w wieku 28 lat.”

Ludzie teraz myślą, że The Factory było takie, takie glamour i było fajnie, ale wszyscy byliśmy tacy, tacy spłukani

Lee Childers

Innym narkotykiem, który neutralizuje amfetaminę jest heroina – substancja, która rozprzestrzeniła się po Nowym Jorku, w tym The Factory, w późnych latach 60-tych i wczesnych 70-tych.

Suddenly the whole of the arty East Side was at it including members of The Factory house bands The Velvet Underground, Lou Reed, Nico and John Cale as well as many Factory acolytes.

Heroin Takes Over

„When Heroin properly hit New York everything changed,” explained Childers. „Wszystko stało się nieco mroczniejsze, bardziej zdesperowane. Nienawidziłem tego. To nie było zabawne, śmieszne czy interesujące i mimo, że prędkość sprawiała, że ludzie wpadali w manię, nie sprawiała, że zasypiali i chodzili jak zombie czy robili sztuczki każdego dnia. Nie lubiłem w ogóle speeda, ale nienawidziłem dopingu. Andy również nim gardził. Brał speeda, żeby móc malować przez całą noc. To była jego rzecz.”

Na koniec, nikt nie może wątpić w uświęcone miejsce, jakie Fabryka zajmuje w annałach popkultury XX wieku i nawet jeśli nie była to cicha Valhalla, jaką niektórzy sobie wyobrażają, wydaje się, że ideologia Warhola, że każdy może być sławny, napędzała środowisko i inspirowała wszystkich.

„Robiłem zdjęcia tym niesamowitym i oburzającym drag queens na Christopher Street,” wspomina Childers. „Wtedy Jackie, drag queen, zabrała mnie do Factory i przedstawiła Andy’emu Warholowi. Zapytał, co robię, a ja powiedziałem. „Fotografem, ale tak naprawdę nie jestem fotografem.”

„Spojrzał na mnie z góry na dół i powiedział: 'Więc jesteś fotografem, ale tak naprawdę nie jesteś fotografem. Więc po prostu powiedz, że jesteś fotografem, a nikt nie zauważy różnicy!”

„Tak też zrobiłem i bardzo dobrze mi się z tego żyło.

„I to było właśnie to w Fabryce, nie chodziło o budynek, ale o to, że Andy pracował z niewiadomymi, wszyscy myśleliśmy, że pewnego dnia możemy być kimś. Szczerze mówiąc, nawet jeśli nie było to tym, czym się od tamtej pory wydaje, wszyscy w The Factory myśleli, że są supergwiazdami i wielu z nich nimi było… na swój wspaniały sposób.”

In and Out of Warhol’s Orbit: Photographs by Nat Finkelstein is at Proud Central, WC2, 11th April 2019 – 9th June 2019 www.proud.co.uk

Wywiady z „Punk, A Life Apart”, autorstwa Stephena Colegrave’a i Chrisa Sullivana opublikowane przez Cassell, 2001.

Chris Sullivan 's book Rebel Rebel – Mavericks Who Made Our Modern World is published by Unbound and available from all good book stores RRP £10.99.

.