Ik lees maar al te vaak artikelen of hoor mensen praten over “leren” terwijl ze het duidelijk hebben over educatie. De twee zijn niet hetzelfde, en ik geloof dat het erkennen en waarderen van het verschil een essentieel onderdeel is om de effectieve levenslange leerlingen te worden die we in onze huidige wereld moeten zijn.

Hoe zijn ze verschillend?

Ik heb leren eerder gedefinieerd als:

het levenslange proces van het omzetten van informatie en ervaring in kennis, vaardigheden, gedragingen en houdingen

Onderwijs is slechts één optie binnen dit proces. Het is één benadering van leren naast vele andere. En het is meestal een gesystematiseerde aanpak die wordt ontwikkeld, gestructureerd en gestuurd door andere mensen dan wijzelf.

Onderwijs heeft de neiging lessen te volgen, diploma’s te behalen, kennis en vaardigheden te verwerven en te bewijzen.

Door zijn aard heeft onderwijs ook de neiging conservatief te zijn (in de niet-politieke zin). Het geeft door en bewaart wat al bekend is. Dit soort conservatisme vormt de kern van het traditionele onderwijs.

Leren daarentegen is van nature progressief. Het is altijd in een proces van gebeuren. De persoon die leert is actief aan het veranderen. Leren veroorzaakt verandering, en verandering veroorzaakt leren.

Leren is ook een mentaliteit.

In feite is het dat wat we in het onderwijs inbrengen, wat ons helpt om verder te gaan dan wat was en wat is naar wat zou kunnen zijn. Er zijn zoveel manieren waarop we leren. Soms zijn die vertegenwoordigd in het onderwijs; heel vaak zijn ze ondervertegenwoordigd of worden ze zelfs actief onderdrukt.

Waarom doet het ertoe?

Er is niets inherent negatiefs aan onderwijs. We hebben heel vaak structuren en systemen nodig om ons te helpen leren. Maar er ontstaan problemen wanneer we onderwijs en leren als hetzelfde gaan beschouwen.

Waarom?

Wanneer we leren gelijkstellen aan onderwijs, zullen we ons eerder richten op het genereren van antwoorden. Op het bieden van structuur; op het optimaliseren van prestaties en prestaties.

Opnieuw, dat is niet inherent slecht, maar we hebben de neiging om het te overdrijven. We trekken te snel conclusies en we bieden onvermijdelijk oplossingen die slechts werken voor een deelgroep – vaak een minderheid – van degenen die we willen helpen, en vaak slechts voor een beperkte tijd. Erger nog, we geven antwoorden die schadelijk kunnen zijn voor veel van degenen die we willen helpen. We eindigen met een situatie analoog aan wat we hebben in de gezondheidszorg (tenminste in de VS), waar interventies en behandelingen prioriteit krijgen boven preventie en onderliggende oorzaken.

Echt leren, aan de andere kant, gaat over vragen, over het navigeren door ambiguïteit. Om nogmaals naar mijn definitie te verwijzen: het gaat evenzeer om houding en gedrag als om kennis en vaardigheden. In onze huidige omgeving gaat het misschien nog wel meer over deze dingen.

Wanneer we de nadruk leggen op onderwijs als een benadering van leren, is het onze neiging om ons te veel op cognitie te richten. Nogmaals, het resultaat is analoog aan de situatie in de gezondheidszorg, waar we de neiging hebben om te veel nadruk te leggen op het biologische ten koste van het psychologische en sociale, niet volledig inzien dat gezondheid – net als leren – veelzijdig is.

We hebben ook de neiging om de verantwoordelijkheid – en daarmee de vrijheid – weg te schuiven van de leerling wanneer we onderwijs verwarren met leren. Te veel verantwoordelijkheid wordt gelegd bij leraren en instellingen, te weinig bij de leerlingen. Het gevolg is dat wij de lerenden niet echt de steun geven die zij nodig hebben. Maar leren gebeurt niet echt zonder de betrokkenheid en de inspanning van de lerende, en hoe meer de lerende de verantwoordelijkheid voor zijn betrokkenheid en inspanning op zich kan nemen, hoe beter.

In het algemeen missen we gewoon veel wanneer we onderwijs gelijkstellen met leren. Onderwijs is niet het antwoord op alles. In feite is het aantoonbaar veel minder belangrijk aan het worden, althans in zijn gebruikelijke, traditionele vormen. Gezien het tempo waarin kennis nu stroomt en verandert, en het vermogen van machines om bijna alles te leren dat gesystematiseerd en gestructureerd is, kunnen we onszelf aantoonbaar niet snel genoeg onderwijzen.

Onderwijs blijft nuttig, maar leren is wat echt nodig is om door onze huidige wereld te navigeren.

Wat moet er veranderen?

Dus, als leren en onderwijs verschillend zijn, en het verschil er toe doet, wat moet er dan veranderen?

Om te beginnen moeten wij – en vooral degenen in invloedrijke posities – voorzichtiger zijn met taalgebruik, voorzichtiger zijn om de woorden “leren” en “onderwijs” niet door elkaar te gebruiken, maar elk op zijn eigen plaats te gebruiken. Dit lijkt misschien een triviaal of pedant punt, maar taal is belangrijk. Taal geeft vorm aan de wereld.

Volgende, wij – als samenlevingen, als bedrijven, en zeker als opvoeders – moeten veel meer nadruk leggen op echt leren, inclusief het onderwijzen (ja, dat zou hier het juiste woord zijn) van mensen over leren, over hoe te leren. Zoals Malcom Knowles het formuleerde, is het een tragisch feit dat de meesten van ons alleen weten hoe ze onderwezen moeten worden. Dat moet veranderen.

Diegenen onder ons in traditionele onderwijsfuncties – waarmee niet alleen leraren worden bedoeld, maar ook ouders, managers en leiders van elke soort – moeten zich minder richten op onderwijzen in de traditionele zin en meer op het toestaan en genereren van contexten waarin leren kan plaatsvinden. Het toestaan van ambiguïteit, tijdverlies, vragen stellen, risico’s nemen en mislukken. (Alle clichés uit de zakenwereld zijn hier van toepassing omdat zakendoen, wanneer het werkelijk productief wordt uitgevoerd, een leeractiviteit is.)

Ten slotte (voorlopig) moeten we de mate waarin leren en leven met elkaar verweven zijn, veel dieper gaan waarderen. Leren is niet beperkt tot de muren van een instelling of de structuur van een klas. Het vindt plaats in de stroom van het leven. Het is geworteld in lichamelijkheid en emotie, evenzeer als in cognitie. Wanneer we leren op deze manier gaan zien, wordt het veel gemakkelijker om de ontelbare leermogelijkheden die we dagelijks tegenkomen te herkennen en te benutten. Maar de overgrote meerderheid niet – omdat onderwijs en leren gewoon niet hetzelfde zijn.

JTC

Zie ook:

• This Is Learning
• Kunnen we onszelf snel genoeg onderwijzen?
• 6 Disciplines van de ware leermindset