Douglass, Frederick (1808-1895) Zwart leider.

Frederick Douglass was de belangrijkste zwarte Amerikaanse leider van de 19e eeuw. Hij werd in 1808 geboren als Frederick Augustus Washington Bailey in Talbot County, aan de oostkust van Maryland, als zoon van een slavin en naar alle waarschijnlijkheid van haar blanke meester. Toen hij op 20-jarige leeftijd uit de slavernij ontsnapte, nam Douglass een nieuwe achternaam aan, naar de held van Sir Walter Scott’s The Lady of the Lake. Douglass vereeuwigde zijn vormende jaren als slaaf in de eerste van drie autobiografieën, Narrative of the Life of Frederick Douglass, An American Slave, gepubliceerd in 1845. Deze en twee daaropvolgende autobiografieën, My Bondage and My Freedom (1855) en The Life and Times of Frederick Douglass (1881), markeren Douglass’ grootste bijdragen aan de zuidelijke cultuur. Geschreven als anti-slavernij propaganda en als persoonlijke openbaring, worden ze universeel beschouwd als de beste voorbeelden van de traditie van het slavenverhaal en als klassiekers van de Amerikaanse autobiografie.

Douglass’s openbare leven varieerde van zijn werk als abolitionist in de vroege jaren 1840 tot zijn aanvallen op Jim Crow segregatie in de jaren 1890. Douglass woonde het grootste deel van zijn carrière in Rochester, N.Y., waar hij 16 jaar lang de meest invloedrijke zwarte krant van het midden van de 19e eeuw redigeerde, die achtereenvolgens The North Star (1847-51), Frederick Douglass’ Paper (1851-58), en The Douglass Monthly (1859-63) heette. Douglass verwierf internationale faam als een redenaar met weinig gelijken en als een schrijver met overtuigingskracht. In duizenden toespraken en redactionele artikelen stelde Douglass een onweerstaanbare aanklacht op tegen slavernij en racisme, gaf een ontembare stem van hoop voor zijn volk, omarmde de antislavernij politiek, en predikte zijn eigen merk van de Amerikaanse idealen.

Douglass verwelkomde de Burgeroorlog in 1861 als een morele kruistocht om het kwaad van de slavernij uit te roeien. Tijdens de oorlog was hij een fervent propagandist voor de zaak van de Unie en de emancipatie, een rekruteerder van zwarte troepen, en bij twee gelegenheden adviseur van President Abraham Lincoln. Douglass leverde een belangrijke bijdrage aan de intellectuele traditie van het duizendjarige nationalisme, het perspectief van waaruit veel Amerikanen, zowel in het Noorden als in het Zuiden, de Burgeroorlog interpreteerden. Tijdens de Reconstructie en de Gilded Age werd Douglass’ leiderschap minder activistisch en meer emblematisch. Hij reisde en gaf veel lezingen over rassenkwesties, maar zijn populairste onderwerp was “Self-Made Men”. In de jaren 1870 verhuisde Douglass naar Washington, D.C., waar hij redacteur was van de krant The New National Era en president werd van de noodlottige Freedmen’s Bank. Als overtuigd Republikein werd hij benoemd tot marshall (1877-81) en recorder of deeds (1881-86) voor het District of Columbia, en tot zaakgelastigde voor Santo Domingo en minister voor Haïti (1889-91). Douglass had vijf kinderen bij zijn eerste vrouw Anna Murray, een vrije zwarte vrouw uit Baltimore die hem in 1838 uit de slavernij was gevolgd. Minder dan twee jaar na Anna’s dood in 1882 trouwde de 63-jarige Douglass met Helen Pitts, zijn blanke voormalige secretaresse, een gebeurtenis die veel stof deed opwaaien. Door zijn geboorte en door zijn twee huwelijken is Douglass dus een van de beroemdste voorbeelden van het gemengde rassenerfgoed van het Zuiden.

Douglass verloor nooit zijn gevoel van verbondenheid met het Zuiden. “Niets anders dan een intense liefde voor persoonlijke vrijheid weerhoudt ons van het Zuiden,” schreef Douglass in 1848. Hij verwees vaak naar Maryland als zijn “eigen dierbare geboortegrond.” Briljant, heldhaftig en complex, werd Douglass een symbool van zijn tijd en een unieke Amerikaanse stem voor humanisme en sociale rechtvaardigheid. Zijn leven en denken zullen altijd diep ingaan op het dilemma van het zwart zijn in Amerika. Douglass stierf aan een hartstilstand in 1895, het jaar waarin Booker T. Washington nationale bekendheid verwierf met zijn toespraak op de Atlanta Exposition, waarin hij zwarte aanpassing aan rassenscheiding voorstelde.

David W. Blight
North Central College
Naperville, Illinois