In de beeldende kunst gedefinieerd als een aandachtspunt dat een kunstwerk uniek maakt, verwijst de term “brandpunt” in de optica ook naar de plaats waar parallelle lichtstralen samenkomen nadat ze door een convexe lens zijn gegaan, of nadat ze van een concave spiegel zijn afgebogen. In de ruimste zin is een brandpunt in een foto synoniem met het standpunt van een fotograaf. Immers, wat is er interessant aan een beeld zonder een auteur die erachter staat?
Zichtpunten hebben een enorm effect op het lezen en waarderen van een bepaald beeld, dus laten we er eens induiken en onderzoeken hoe ze werken.
Plaatsing in het kader
Als fotograaf bepaalt u de plaatsing van brandpunt(en) in uw beeld, en u hebt ook de macht om ze in het kader te plaatsen om het bekijken en interpreteren te vergemakkelijken of te bemoeilijken. Laten we zeggen dat u een gemakkelijk te lezen foto wilt maken, in plaats van uw opname in te kaderen als een spelletje advocaat van de duivel.
Fun and games with focal points and poolside reflections verkent de verschillende mogelijkheden voor de plaatsing van elementen in het kader, evenals de beperkingen van een brandpunt als een solide object.
De meest eenvoudige – lees voorspelbare – oplossing is om het aandachtspunt in het midden van het kader te plaatsen. Hoewel dit effectief kan zijn om een boodschap over te brengen of een moeilijk te bereiken onderwerp vast te leggen, is er bij het maken van foto’s veel meer te ontdekken dan het eenvoudigweg opstellen van het onderwerp als een doelwit. Voor een maximaal effect raadt een al lang bestaande compositierichtlijn aan om het middelpunt van de belangstelling te plaatsen langs de rasterlijnen en snijpunten van de Regel van Derden. Dit is een richtlijn op zich, waarover je meer kunt lezen in het artikel Framing Up the Rule of Thirds.
Sharpness, Focus, and Depth of Field
Omdat het brandpunt (of de brandpunten) van een foto een van de primaire elementen is om de aandacht van de kijker te trekken, hangt er veel af van hoe het in verhouding staat tot andere elementen in het kader. Technisch gesproken is de behandeling van het brandpunt – evenals de afbeelding als geheel – sterk afhankelijk van het concept dat u wilt overbrengen.
Welke afbeelding spreekt het meest aan, de rozenknop in zacht licht of de kiezelgrond met dode twijgen en bladeren? Uw antwoord versterkt waarschijnlijk het belang van het brandpunt van een foto.
Zoals hierboven is opgemerkt, tenzij u de kijker wilt verstoren of verwarren, schrijft het gezond verstand voor dat het brandpunt van een foto scherp moet worden weergegeven. Het ongelukkige voorbeeld van een foto waar de maximale scherpte achter of voor een onscherp brandpunt valt, werpt een nieuw licht op de klassieke uitspraak van Ansel Adams: “Er is niets erger dan een scherp beeld van een wazig concept.” Wat deze auteur betreft, is een goed belichte foto met een onbedoeld vaag brandpunt de grootste overtreder van de twee.
Nadat we een scherp brandpunt hebben vastgesteld, laten we dit verder contextualiseren door de diepte van het veld te onderzoeken. Bij voldoende licht kan de flexibele schaal van een lensopening van grote invloed zijn op de manier waarop een brandpunt in een scène wordt waargenomen. Door een beperkte scherptediepte toe te passen op een scherp brandpunt in een foto, kunt u uw aandachtspunt benadrukken of benadrukken. Aan het andere uiterste, als de scherpte van uw brandpunt consistent blijft van de voorgrond tot de verre horizon, zal dit de neiging hebben om het brandpunt minder opvallend te maken.
Scherp afgelijnde viooltjes trekken de kijker de beperkte scherptediepte in de linkerafbeelding in, terwijl het wazige viooltje op de voorgrond concurreert met het brandpunt van het scherp afgelijnde viooltje rechts, wat visuele spanning toevoegt.
Dit is slechts een voorproefje van hoe scherpte, focus en scherptediepte de fotografische compositie kunnen beïnvloeden. Lees voor meer informatie over dit onderwerp het artikel How Focus Works.
Color, Lighting, and Contrast
Op soortgelijke wijze als scherpte, focus en scherptediepte in een beeld functioneren, kunnen ook verschuivingen in kleur, belichting en contrast van invloed zijn op hoe een brandpunt wordt waargenomen en geïnterpreteerd.
Het heldere neon-bord van het zebrapad fungeert als een duidelijk brandpunt in het woestijnlandschap links, terwijl de aardkleurige bakstenen en andere objecten in de scène rechts minder goed te onderscheiden zijn als brandpunten, vanwege het over het algemeen beperkte kleurenpalet.
Een brandpunt dat felgekleurd is (of diepgekleurd in het geval van een monochroom) zal zeer duidelijk zijn in een beeld met een verder gedempte kleurzweem of tonaliteit. Maar als het dezelfde relatieve waarden heeft als de rest van het kader, kan dit aandachtspunt moeilijk te onderscheiden zijn – wat doet denken aan de uitdagingen van een “Waar is Waldo?”-puzzel.
Hoewel de camera-instellingen het belangrijkste middel zijn om de scherpte, focus en scherptediepte van een beeld te veranderen, zijn veranderingen in belichting en contrast vaak gemakkelijker te bereiken door de camera fysiek te bewegen naar een gezichtshoek die deze variabele omstandigheden op hun best presenteert. Met andere woorden, tenzij u echt wilt dat uw brandpunt wordt overweldigd door contrast en lichtvlekken, moet u hoeken zoeken die voorkomen dat u recht in de zon fotografeert.
Als u de camera op de zon richt, verhoogt u de dissonante sfeer van het duizelingwekkende pad links. In het landschap rechts, dat bovenaan het pad is gefotografeerd, is de camera van de zon weg gericht, wat meer detail en een aangenamer contrast oplevert.
En beperk je compositorische mogelijkheden zeker niet tot het inzoomen van je lens – verander je gezichtspunt door jezelf te verplaatsen. Beweeg de camera niet alleen langs een horizontale as, maar probeer ook eens laag te gaan staan of de scène van bovenaf te fotograferen. Neem tijdens het bewegen de tijd om te zien hoe de belichting en het contrast veranderen, totdat u een standpunt hebt gevonden dat het brandpunt of de brandpunten het beste laat uitkomen.
Balans en juxtapositie van meerdere brandpunten
Er zijn geen regels voor een beeld dat zich beperkt tot één brandpunt, en er zijn talloze foto’s met twee of meer belangrijke aandachtspunten om dat te bewijzen. Bij het samenstellen van meerdere brandpunten in een scène is een effectieve strategie het organiseren van de elementen door een primair brandpunt vast te stellen, en dit vervolgens naast een secundair of zelfs tertiair element te plaatsen, enzovoort. Zie het als een manier om het oog van de kijker te trekken en het vervolgens door de scène te leiden.
Tenzij u probeert een sterk statement te maken over evenwicht of symmetrie, zal het presenteren van twee (of meer) brandpunten van gelijk gewicht in een beeld er waarschijnlijk toe leiden dat de aandacht van de kijker herhaaldelijk heen en weer wordt geslingerd tussen de concurrerende elementen. Een kleine aanpassing om de grootte of het visuele gewicht van het primaire brandpunt te benadrukken (wat kan worden bereikt met kleur of tonaliteit) zal helpen de aandacht van de kijker eerst naar het brandpunt met de meeste nadruk te leiden, voordat zijn of haar aandacht naar andere elementen wordt verplaatst. Als je meer wilt weten over hoe evenwicht en symmetrie de fotografische compositie beïnvloeden, bekijk dan het artikel Understanding Balance and Symmetry in Photographic Composition.
The Punctum as a Subjective Focal Point
De rijke kleuren en details van deze scène trokken onmiddellijk mijn aandacht, en dompelden me onder in het verkennen van een aantal gezichtspunten. In de detailopname rechts ligt het brandpunt weliswaar op de dikke houten paal, maar het witte licht dat vanachter de andere paal tevoorschijn komt, is wat mij als punctum in het oog springt.
De selectie en kadrering van brandpunten is een zeer subjectieve praktijk, die wordt geleid door de visie van de fotograaf, maar ook wordt beïnvloed door de reactie van de kijker.
Het perspectief van de kijker voegt een merkwaardige rimpel toe aan deze discussie. Dit is een onderwerp dat meesterlijk is verwoord in het boek, Camera Lucida, van de Franse filosoof Roland Barthes. Aan de hand van een grote verscheidenheid aan foto’s als voorbeeld, identificeerde Barthes specifieke aandachtspunten die bij hem een zeer persoonlijke reactie opriepen. Hij gebruikte de naam Punctum (afgeleid van het Latijn, wat prikken betekent) om dit detail (dat vaak over het hoofd wordt gezien door de fotograaf) en het effect ervan (dat van kijker tot kijker sterk kan verschillen) te beschrijven.
Hoewel Barthes een punctum nooit specifiek in verband bracht met een brandpunt, is het de moeite waard om het hier te vermelden als een middel om beeldmakers aan te moedigen rekening te houden met de interpretatie van een kijker bij het componeren van een beeld, en bij het nemen van de technische en artistieke beslissingen die je in staat stellen je visie op de wereld effectief met anderen te communiceren.
Iedereen die meer wil weten over het punctum, en Barthes’ boek, Camera Lucida, kan Cory Rice’s Explora artikel, 4 Ideas from the Photographic Writings of Roland Barthes, met plezier lezen.
Een oase voor het oog
En hoe zit het nu met het belang van brandpunten voor de fotografische compositie?
Hoewel de keuze van een brandpunt in de geest van de fotograaf wordt ingegeven en gefixeerd door de compositie van een foto, is het belang ervan onveranderlijk verbonden met de reactie van de kijker. Zoals Barthes’ voorbeeld van het punctum duidelijk maakt, genereren dergelijke aandachtspunten, wanneer ze succesvol zijn, een verhoogd vermogen om de blik van de kijker te trekken en zijn of haar belangstelling vast te houden. Of het onderwerp en de andere elementen in het kader nu harmonieus of dissonant zijn, het effect is hetzelfde. Om het metaforisch uit te drukken: beschouw de brandpunten van uw foto’s als een oase voor het oog, en de kiemen voor uw standpunt.