• Co to jest?
• Gdzie można ją znaleźć?
• Jak jest przenoszona?
• Jakie choroby wywołuje?
• Kto/co jest zagrożone zakażeniem?

Wirusy grypy są otoczkowymi wirusami RNA o minusowej nici. W przeciwieństwie do większości wirusów, kształt wirusów grypy jest bardzo zmienny, jednak ich powierzchnia jest konsekwentnie pokryta kolcami białkowymi. Istnieje osiem segmentów RNA, które kodują 10 białek. Dwa z tych białek, heamaglutynina i neuraminidaza, tworzą kolce powierzchniowe. Białka te są antygenowe, a przeciwciała przeciwko nim są tym, co chroni ludzi przed grypą. Hemaglutynina (H) jest białkiem, za pomocą którego wirus przyłącza się do komórki gospodarza. Obecnie istnieje 15 immunologicznie i genetycznie odrębnych podtypów hemaglutyniny. Neuraminidaza (N) jest enzymem, który odgrywa rolę w uwalnianiu wirusów z komórki gospodarza, sprzyjając rozprzestrzenianiu się zakażenia. Zidentyfikowano dziewięć podtypów neuraminidazy. Tylko trzy podtypy hemaglutyniny i dwa podtypy neuraminidazy są powszechnie związane z zakażeniami u ludzi.

Białka H i N wirusa grypy ulegają ciągłym mutacjom w ther RNA, co prowadzi do zmienności antygenowej tych białek, a tym samym do ewolucji nowych szczepów. Naukowcy nazywają tę zmianę w szczepach wirusa „dryfem antygenowym”. Dryf jest procesem ciągłym i jest jednym ze sposobów unikania przez wirusa naturalnego systemu odpornościowego organizmu. Odporność na jeden szczep wirusa grypy zapewnia jedynie częściową odporność na nowy szczep, który uległ dryfowi antygenowemu. Wirusy grypy mogą więc nadal zakażać ludzi i wywoływać coroczne epidemie choroby. Jest to powód, dla którego konieczne są coroczne szczepienia przeciwko nowym szczepom wirusa grypy.

Gdzie występuje?

Wirusy grypy typu B i C występują głównie u ludzi. Chociaż typy te zostały również wyizolowane od świń, nie jest jasne, czy świnie są naturalnym gospodarzem, czy też izolaty reprezentują pojedyncze przypadki przeniesienia wirusa od ludzi. W przeciwieństwie do nich wirusy grypy A zostały wyizolowane od szerokiej gamy dzikich i żyjących w niewoli zwierząt ciepłokrwistych (ptaków i ssaków). U żadnego człowieka ani zwierzęcia nie stwierdzono przewlekłego zakażenia lub latencji wirusa (stanu nosicielstwa). Dzikie ptactwo wodne stanowi jeden rezerwuar grypy A. Grypa możebyć izolowana z populacji kaczek przez cały rok. Dzikie kaczki i inne ptaki wodne nie wykazują żadnych objawów klinicznych. Grypa zakaża głównie tkankę jelitową tych ptaków wodnych i wiąże się z wydalaniem wirusa z kałem przez 2-4 tygodnie. Preferowane są młodociane kaczki, które nie nabyły odporności ochronnej na grypę. Ponieważ co roku wychowywane są nowe pokolenia ptaków immunologicznie naiwnych, wirus nadal krąży w populacji.

W regionach umiarkowanych i subarktycznych grypa krąży każdej zimy w populacjach ludzkich, a także świń i koni. W regionach tropikalnych i subtropikalnych wirus grypy krąży przez cały rok. W przeciwieństwie do ptaków wodnych, gdzie zakażeniu ulega tkanka jelitowa, u ludzi, jak również u świń i koni, wirusy grypy zakażają komórki nabłonka dróg oddechowych, powodując ostrą chorobę układu oddechowego lub płuc.

Ogniska grypy występują u drobiu, ssaków morskich i bydła w nieprzewidywalnych okresach. Wirus nie utrzymuje się u tych zwierząt, a epidemie/ogniska mają tendencję do samoograniczania się z powodu wysokiej śmiertelności.

Myszy i króliki nie są naturalnie zakażone grypą, ale stanowią użyteczny model doświadczalny do badań nad zakażeniem wirusem grypy. Fretki są również bardzo użyteczne w badaniach nad grypą, wytwarzając specyficzne przeciwciała grypy. Zarodkowe jaja kurze stanowią główne źródło produkcji wirusa grypy do celów szczepionkowych i badawczych.

Jak jest przenoszona?

Wirus grypy przenosi się z człowieka na człowieka bardzo skutecznie poprzez kropelki śliny, które przemieszczają się w powietrzu, zwykle napędzane kaszlem, kichaniem lub nawet rozmową. Ten sposób przenoszenia jest szczególnie skuteczny w zamkniętych środowiskach, takich jak szkoły lub domy opieki, w których Kanadyjczycy zazwyczaj przebywają w miesiącach zimowych. Od 20 do 50% populacji danej społeczności może być dotkniętych epidemią, która zwykle osiąga swój szczyt po około 3 tygodniach i ustępuje w ciągu kolejnego miesiąca. Dzieci w wieku szkolnym są kluczowym źródłem rozprzestrzeniania się epidemii w społeczności i głównym miejscem wnikania wirusa do gospodarstwa domowego.

Wirus replikuje się w ciągu 4-6 godzin w kolumnach komórek nabłonkowych dróg oddechowych. Krótki okres inkubacji wynoszący 1-4 dni sprawia, że grypa jest doskonałym kandydatem do wybuchu epidemii na dużą skalę. Osoba zakażona pozostaje zakaźna przez 2-5 dni po wystąpieniu objawów. Wirus grypy rzadko wykrywa się poza drogami oddechowymi. Izolowanie osób z objawami grypy nie jest całkowicie skutecznym środkiem kontroli choroby, ponieważ grypa może być rozprzestrzeniana przez osobę, u której objawy nie są jeszcze widoczne.

Jakie choroby wywołuje?

Wirusy grypy wywołują grypę lub „grypę”. Grypa jest wysoce zaraźliwą, gorączkową, ostrą infekcją nosa, gardła, drzewa oskrzelowego i płuc. Powoduje ona znaczną zachorowalność i śmiertelność, nawet w okresach między pandemiami. Duża część zachorowalności i śmiertelności związanej z zakażeniem grypą nie jest związana z samą chorobą, ale z powikłaniami sercowo-oddechowymi i oddechowymi zakażenia. Grypa dotyka co roku miliony ludzi we wszystkich grupach wiekowych i występuje głównie późną jesienią, zimą lub wczesną wiosną.

Kto/co jest narażony na zakażenie?

Każdy może zarazić się grypą. Jednak osoby najbardziej narażone na rozwój ciężkiej choroby lub powikłań w wyniku grypy to następujące osoby:

• Dorośli i dzieci z przewlekłymi zaburzeniami kardiologicznymi lub płucnymi (w tym dysplazją oskrzelowo-płucną, mukowiscydozą i astmą) na tyle poważnymi, że wymagają regularnej kontroli lekarskiej lub opieki szpitalnej. Przewlekłe zaburzenia sercowe i płucne są zdecydowanie najważniejszymi czynnikami ryzyka zgonu z powodu grypy.
• Osoby w każdym wieku, które są mieszkańcami domów opieki i innych placówek opieki przewlekłej. Tacy mieszkańcy często cierpią na jedno lub więcej schorzeń opisanych w pierwszej grupie. Ponadto, ich środowisko instytucjonalne może sprzyjać rozprzestrzenianiu się choroby.
• Osoby w wieku >65 lat. Ryzyko ciężkiej choroby i zgonu związane z grypą jest umiarkowanie zwiększone wśród zdrowych osób w tej grupie wiekowej, ale nie jest tak duże jak wśród osób z przewlekłą chorobą podstawową.
• Dorośli i dzieci z przewlekłymi schorzeniami , takimi jak cukrzyca i inne choroby metaboliczne, nowotwory, niedobór odporności, immunosupresja, choroby nerek, niedokrwistość i hemoglobinopatia.
• Dzieci i młodzież (w wieku od 6 miesięcy do 18 lat) ze schorzeniami leczonymi przez długi czas Aspiryną. Terapia ta może zwiększać ryzyko wystąpienia zespołu Reye’a po grypie.
• Osoby zakażone ludzkim wirusem niedoboru odporności (HIV). Istnieją ograniczone informacje na temat częstości i ciężkości choroby grypowej u osób zakażonych HIV, ale doniesienia sugerują, że u niektórych objawy mogą być przedłużone, a ryzyko powikłań zwiększone.
• Osoby o wysokim ryzyku powikłań grypy, które wybierają się w podróż zagraniczną do miejsc, gdzie wirus może krążyć. Na przykład w tropikach grypa może występować przez cały rok, na półkuli południowej szczyt aktywności przypada na okres od kwietnia do września, a na półkuli północnej od listopada do marca.