Een explosie en brand in een Texaanse chemische fabriek, gevoed door het uiterst brandbare gas isobutyleen, heeft een werknemer gedood en het publiek de vraag doen stellen waarom zo’n gevaarlijk brandbaar gas in zulke grote hoeveelheden wordt geproduceerd.

Isobutyleen (ook 2-methylpropeen, isobuteen en γ-butyleen genoemd omdat chemici niet zo goed zijn in het vasthouden aan één naamgevingssysteem) is een kleurloze, gasvormige koolwaterstof bij kamertemperatuur.

Het vlampunt is -80 ˚C, wat betekent dat boven deze temperatuur, als er een ontstekingsbron aanwezig is, isobutyleen zal ontbranden. Aangezien de koudste temperatuur die ooit op aarde is geregistreerd -89 ˚C was, isobutyleen slechts een vonk verwijderd van vlammen bijna overal op aarde op elk moment.

Isobutyleen wordt op grote schaal gebruikt in de synthese van vele dingen, grotendeels omdat het een dubbele binding bevat die gemakkelijk kan worden gereageerd om andere producten te vormen. Het kan bijvoorbeeld reageren met ethanol om ethyl-tert-butylether (ETBE) te vormen, een benzine-additief dat het octaangetal verhoogt, waardoor de brandstof beter bestand is tegen kloppen of spontane verbranding. Of het kan met zichzelf worden gecombineerd in een lange keten om een polymeer te vormen, butylrubber.

Butylrubber is enorm nuttig. Het is luchtdicht, dus kan het worden gebruikt om afdichtingen zoals O-ringen, raamdichtingen of huishoudfolie te maken, maar ook flessenstoppers, kickballs en banden. Het is smaak- en reukloos, zodat het kan worden toegevoegd aan kauwgom, die na het kauwen kan worden verzameld en gerecycled om het isobutyleen terug te winnen.

Zoals andere vormen van rubber breekt butylrubber af bij blootstelling aan oplosmiddelen zoals ammoniak, maar dit gebeurt veel langzamer dan bij andere rubbersoorten. Dit heeft geleid tot het wijdverbreide gebruik ervan in beschermende kleding en gasmaskers.

Waar halen we al dat isobutyleen vandaan? Aardgas. Butaan (de brandstof die in uw Zippo-aansteker zit) kan worden afgeleid van gewonnen aardgas en worden omgezet in tert-butylalcohol, die vervolgens kan worden omgezet in isobutyleen.

Dus, hoewel het niet de meest duurzame chemische stof is die er is, kunnen de vele gevarieerde toepassingen van isobutyleen de massaproductie ervan verklaren. Helaas, vanwege zijn uiterst ontvlambare aard, moeten voorzorgsmaatregelen worden genomen om branden zoals die in Texas te voorkomen.