Information and Communications Technology (ICT) can impact student learning when teachers are digital literate and understand how to integrate it into curriculum.

Schools use a divers set of ICT tools to communicate, create, disseminate, store, and manage information.(6) In sommige contexten is ICT ook een integrerend deel geworden van de interactie tussen onderwijs en leren, door benaderingen zoals het vervangen van krijtborden door interactieve digitale whiteboards, het gebruik van de eigen smartphones of andere apparaten van de leerlingen voor het leren tijdens de les, en het “flipped classroom”-model waarbij de leerlingen de colleges thuis op de computer bekijken en de tijd in de klas gebruiken voor meer interactieve oefeningen.

Wanneer leraren digitaal onderlegd zijn en zijn opgeleid om ICT te gebruiken, kunnen deze benaderingen leiden tot hogere orde denkvaardigheden, creatieve en geïndividualiseerde opties bieden voor studenten om hun begrip tot uitdrukking te brengen, en studenten beter voorbereid achterlaten om om te gaan met de voortdurende technologische veranderingen in de samenleving en op de werkplek.(18)

ICT-kwesties waarmee planners rekening moeten houden, zijn onder meer: het afwegen van de totale kosten-batenverhouding, het leveren en onderhouden van de vereiste infrastructuur, en ervoor zorgen dat investeringen worden gekoppeld aan ondersteuning van docenten en ander beleid dat gericht is op effectief ICT-gebruik.(16)

Issues and Discussion

Digitale cultuur en digitale geletterdheid: Computertechnologieën en andere aspecten van de digitale cultuur hebben de manieren veranderd waarop mensen leven, werken, spelen en leren, en hebben invloed op de constructie en distributie van kennis en macht over de hele wereld.(14) Afgestudeerden die minder vertrouwd zijn met de digitale cultuur bevinden zich in toenemende mate in een nadelige positie in de nationale en mondiale economie. Digitale geletterdheid – de vaardigheden om informatie te zoeken, te onderscheiden en te produceren, alsook het kritisch gebruik van nieuwe media voor een volwaardige deelname aan de samenleving – is daarom een belangrijke overweging geworden voor leerplankaders.(8)

In veel landen wordt digitale geletterdheid opgebouwd door de integratie van informatie- en communicatietechnologie (ICT) in scholen. Enkele veelgebruikte onderwijstoepassingen van ICT zijn:

• Een laptop per kind: Minder dure laptops zijn ontworpen voor gebruik op school op een 1:1 basis met kenmerken als lager stroomverbruik, een goedkoop besturingssysteem, en speciale herprogrammerings- en mesh-netwerkfuncties.(42) Ondanks inspanningen om de kosten te verlagen, kan het verstrekken van één laptop per kind echter te duur zijn voor sommige ontwikkelingslanden.(41)
• Tablets: Tablets zijn kleine pc’s met een aanraakscherm, waarmee invoer mogelijk is zonder toetsenbord of muis. Goedkope leersoftware (“apps”) kan op tablets worden gedownload, waardoor ze een veelzijdig hulpmiddel voor het leren zijn.(7)(25) De meest effectieve apps ontwikkelen hogere denkvaardigheden en bieden creatieve en geïndividualiseerde mogelijkheden voor leerlingen om hun inzichten tot uitdrukking te brengen.(18)
• Interactieve whiteboards of smartboards: Met interactieve whiteboards kunnen geprojecteerde computerbeelden worden weergegeven, gemanipuleerd, gesleept, geklikt of gekopieerd.(3) Tegelijkertijd kunnen handgeschreven aantekeningen op het bord worden gemaakt en opgeslagen voor later gebruik. Interactieve white boards worden eerder geassocieerd met klassikale instructie dan met leerlinggerichte activiteiten.(38) De betrokkenheid van de leerlingen is over het algemeen groter wanneer ICT beschikbaar is voor gebruik door de leerlingen in de hele klas.(4)
• E-readers: E-readers zijn elektronische apparaten die honderden boeken in digitale vorm kunnen bevatten, en ze worden steeds vaker gebruikt bij het leveren van leesmateriaal.(19) Studenten – zowel ervaren lezers als onwillige lezers – hebben positieve reacties gehad op het gebruik van e-readers voor zelfstandig lezen.(22) Kenmerken van e-readers die kunnen bijdragen aan positief gebruik zijn hun draagbaarheid en lange levensduur van de batterij, reactie op tekst, en de mogelijkheid om onbekende woorden te definiëren.(22) Bovendien zijn veel klassieke boektitels gratis beschikbaar in e-boekvorm.
• Flipped Classrooms: Het flipped classroom-model, waarbij thuis les wordt gegeven en geoefend via computergestuurde instructie en interactieve leeractiviteiten in de klas, kan een uitgebreid curriculum mogelijk maken. Er is weinig onderzoek gedaan naar de leerresultaten van geflipte klaslokalen.(5) De percepties van studenten over geflipte klaslokalen zijn gemengd, maar over het algemeen positief, omdat zij de coöperatieve leeractiviteiten in de klas prefereren boven het geven van colleges.(5)(35)

ICT en professionele ontwikkeling van leraren: Leraren hebben specifieke mogelijkheden voor professionele ontwikkeling nodig om hun vermogen te vergroten om ICT te gebruiken voor formatieve leerevaluaties, geïndividualiseerde instructie, toegang tot online bronnen, en voor het bevorderen van interactie en samenwerking tussen leerlingen.(15) Dergelijke training in ICT moet een positieve invloed hebben op de algemene houding van leraren ten opzichte van ICT in de klas, maar het moet ook specifieke begeleiding bieden voor ICT-onderwijs en -leren binnen elk vakgebied. Zonder deze ondersteuning hebben leerkrachten de neiging ICT te gebruiken voor vaardigheidstoepassingen, waardoor het academisch denken van de leerlingen wordt beperkt.(32) Om leerkrachten te ondersteunen bij het veranderen van hun manier van lesgeven, is het ook van essentieel belang dat onderwijsmanagers, toezichthouders, lerarenopleiders en besluitvormers worden opgeleid in het gebruik van ICT.(11)

Verzekeren van de voordelen van ICT-investeringen: Om ervoor te zorgen dat de investeringen in ICT ten goede komen aan de leerlingen, moet aan extra voorwaarden worden voldaan. Het schoolbeleid moet scholen voorzien van de minimaal aanvaardbare infrastructuur voor ICT, met inbegrip van stabiele en betaalbare internetconnectiviteit en beveiligingsmaatregelen zoals filters en site blockers. Het lerarenbeleid moet gericht zijn op ICT-basisvaardigheden, ICT-gebruik in een pedagogische omgeving en discipline-specifiek gebruik.(21) Voor een succesvolle toepassing van ICT is integratie van ICT in het leerplan nodig. Ten slotte moet digitale inhoud in de plaatselijke taal worden ontwikkeld en de plaatselijke cultuur weerspiegelen.(40) Voortdurende technische, menselijke en organisatorische steun voor al deze kwesties is nodig om de toegang tot en het doeltreffend gebruik van ICT te garanderen.(21)

Contexten waarin de middelen beperkt zijn: De totale kosten van ICT-bezit zijn aanzienlijk: opleiding van leraren en beheerders, connectiviteit, technische ondersteuning en software, onder anderen.(42) Bij de introductie van ICT in klaslokalen moet het beleid een stapsgewijs traject volgen, waarbij infrastructuur wordt aangelegd en duurzame en gemakkelijk te upgraden ICT wordt geïntroduceerd.(16) Scholen in sommige landen zijn begonnen leerlingen toe te staan hun eigen mobiele technologie (zoals laptop, tablet of smartphone) mee te nemen naar de klas in plaats van dergelijke hulpmiddelen aan alle leerlingen te verstrekken – een aanpak die Bring Your Own Device wordt genoemd.(1)(27)(34) Niet alle gezinnen kunnen zich echter apparaten of servicepakketten voor hun kinderen veroorloven.(30) Scholen moeten ervoor zorgen dat alle leerlingen gelijke toegang hebben tot ICT-apparaten om te leren.

Overwegingen met betrekking tot inclusiviteit

Digitale kloof: De digitale kloof verwijst naar verschillen in toegang tot digitale media en internet, zowel binnen als tussen landen, en naar de kloof tussen mensen met en zonder digitale geletterdheid en vaardigheden om gebruik te maken van media en internet.(23)(26)(31) De digitale kloof creëert en versterkt zowel de sociaaleconomische ongelijkheden van de armste mensen in de wereld. Het beleid moet deze kloof opzettelijk overbruggen om media, internet en digitale geletterdheid naar alle leerlingen te brengen, niet alleen naar degenen die het gemakkelijkst te bereiken zijn.

Minderheidstaalgroepen: Leerlingen wier moedertaal verschilt van de officiële onderwijstaal hebben thuis minder vaak computers en internetaansluitingen dan leerlingen uit de meerderheid. Ook is er voor hen online minder materiaal in hun eigen taal beschikbaar, waardoor zij in het nadeel zijn vergeleken met hun medestudenten uit de meerderheid die informatie verzamelen, gesprekken en werkstukken voorbereiden en meer communiceren met behulp van ICT.(39) Toch kunnen ICT-hulpmiddelen ook helpen de vaardigheden van studenten in minderheidstalen te verbeteren – vooral bij het leren van de officiële onderwijstaal – door functies als automatische spraakherkenning, de beschikbaarheid van authentiek audiovisueel materiaal en chatfuncties.(2)(17)

Studenten met verschillende leerstijlen: ICT kan diverse mogelijkheden bieden om informatie op te nemen en te verwerken, ideeën te begrijpen en uitdrukking te geven aan het leren. Meer dan 87% van de leerlingen leert het best via visuele en tactiele modaliteiten, en ICT kan deze leerlingen helpen de informatie te ‘ervaren’ in plaats van deze alleen maar te lezen en te horen.(20)(37) Mobiele apparaten kunnen ook programma’s (‘apps’) bieden die extra ondersteuning bieden aan leerlingen met speciale behoeften, met functies zoals vereenvoudigde schermen en instructies, consistente plaatsing van menu’s en bedieningsfuncties, afbeeldingen in combinatie met tekst, audio-feedback, de mogelijkheid om het tempo en de moeilijkheidsgraad te bepalen, passende en ondubbelzinnige feedback, en gemakkelijke foutcorrectie.(24)(29)