Vitals

Charakterystyka fizyczna Capelli

Capella jest jedną z najjaśniejszych gwiazd na niebie i klejnotem w koronie Aurigi, Rydwanu. Podobnie jak wiele innych gwiazd, Capella wydaje się być pojedynczym obiektem, ale w rzeczywistości jest układem wielogwiazdowym. Jego głównymi członkami są dwie żółte gwiazdy olbrzymie, oznaczone jako Capella Aa i Ab. Orbitują one wokół wspólnego środka ciężkości, oddzielone od siebie jedynie o 0,72 jednostki astronomicznej, gdzie a.u. jest odległością od Ziemi do Słońca.

Obustronna orbita obu gwiazd jest nachylona pod kątem 137° względem płaszczyzny Układu Słonecznego, więc otrzymujemy widok niemal twarzą w twarz. Ponieważ widzimy system pod tak dużym kątem, dwie Capelle nie zaćmiewają się nawzajem z naszej perspektywy. Obie gwiazdy są tak blisko, że nie da się ich rozdzielić zwykłym sprzętem, a za pomocą teleskopu COAST (Cambridge Optical Aperture Synthesis Telescope) można je dopiero rozróżnić, więc nie bądź rozczarowany, gdy Twój teleskop pokaże tylko pojedynczy żółtawo-biały punkt.

Oprócz podwójnych żółtych olbrzymów, układ Capella może poszczycić się również parą czerwonych karłów, najwyraźniej związanych grawitacyjnie z pozostałymi, ale oddzielonych ogromną odległością ponad 1000 a.u. (Dla zobrazowania skali, Voyager 1, nasza najdalsza sonda kosmiczna, przebyła zaledwie 150 a.u.) Czerwone karły mają mniej więcej połowę masy Słońca i świecą z mniej niż 2% jego jasności.

Origin / Mitologia

Najstarsze mity dotyczące Capelli są mezopotamskie i kojarzą Capellę z kozą. W rzeczywistości współczesna Capella pochodzi od łacińskiego słowa „capra”, oznaczającego „kozę”, które może odnosić się do „kozy-kozy” lub „małej kozy”. Nieopodal znajduje się mały ostry trójkąt gwiazd żartobliwie znany jako „Dzieci”, przypuszczalnie potomstwo Koziej Capelli. Nie jest niespodzianką, że kozy powinny znaleźć się na starożytnym niebie, ponieważ są one jednymi z najstarszych udomowionych zwierząt. Nie potrzeba wiele wyobraźni, by wyobrazić sobie pasterza kóz obserwującego swoje zwierzęta w zimny wieczór, gdy Capella wschodzi na północy.

Konstelacją Capelli jest Auriga, czyli Rydwan. Reprezentuje on jeden z kilku możliwych mitów greckich dotyczących różnych kierowców rydwanów, w tym mitologicznego wynalazcy czterokonnego rydwanu. Te historie są zdecydowanie młodsze niż kozie skojarzenia.

Interesująco, wydaje się, że był konflikt między silnymi skojarzeniami z Capellą i późnymi mitami o rydwanie. W rezultacie, możesz zobaczyć Aurigę przedstawioną artystycznie jako kierowcę rydwanu trzymającego kozę – nawet jeśli naprawdę nie ma zachowanych mitów łączących te dwa elementy. (Czasami przedstawiane są również Dzieci). Nie różni się to od wizualizacji, które przedstawiają Lirę jako orła chwytającego harfę; próbując połączyć dwie inaczej niepowiązane legendy.

Jak zobaczyć Capellę

Capella jest doskonałą gwiazdą jesienną i zimową. Wczesną jesienią można ją znaleźć o zmierzchu tuż nad północno-wschodnim horyzontem, po czym przez następne kilka godzin obraca się wokół Polaris i nabiera imponującej wysokości na niebie. Gdy jest nisko na horyzoncie, Capella często pokazuje szybkie mruganie i zmiany kolorów podobne do Syriusza, spowodowane przez światło stosunkowo jasnego obiektu przechodzącego przez ziemską atmosferę.

W styczniu gwiazda jest już daleko nad głową wieczorami; jeśli jesteś wystarczająco daleko na północy, może być prawie w zenicie. Przy około zerowej magnitudo jest szóstą najjaśniejszą gwiazdą na nocnym niebie.

Wielu obserwatorów nieba zna gwiazdy „wskazujące” Wielkiego Chochlika – Dubhe i Merak – które mogą być użyte do zlokalizowania Polaris. Podobnie, możesz zastosować wariację tego pomysłu używając Dubhe i Megrez do wskazania Capelli. Odległość, którą musisz przebyć do Capelli jest większa niż do Polaris, ale ponieważ nie ma żadnych porównywalnie jasnych gwiazd pomiędzy Dubhe a Capellą, jest to dość oczywisty skok.

Ciekawe może być obserwowanie Capelli wschodzącej na północnym wschodzie i kontynuującej wschód przez jakiś czas przed piruetem z powrotem na północny zachód – w przeciwieństwie do Słońca, Księżyca i planet zewnętrznych, które zakreślają łuki ze wschodu na zachód na całym niebie. Dlaczego nie spróbować tego dziś wieczorem?

Daniel Johnson jest mieszkającym w Wisconsin niezależnym pisarzem i profesjonalnym fotografem oraz współautorem ponad tuzina książek. Jest wieloletnim astronomem amatorem i ma szczęście mieszkać w wiejskim regionie o doskonałych warunkach obserwacyjnych. Możesz obejrzeć niektóre z fotografii Dana (robi wiele zdjęć zwierząt!) pod adresem www.foxhillphoto.com

.