Inigo Jones, (ur. 15 lipca 1573, Smithfield, Londyn, Eng.- zm. 21 czerwca 1652, Londyn), brytyjski malarz, architekt i projektant, który założył angielską tradycję klasycznej architektury. The Queen’s House (1616-19) w Greenwich, Londyn, jego pierwsze duże dzieło, stało się częścią Narodowego Muzeum Morskiego w 1937 roku. Jego największym osiągnięciem jest Banqueting House (1619-22) w Whitehall. Jedynym innym zachowanym budynkiem królewskim Jonesa jest Queen’s Chapel (1623-27) w St James’s Palace.

Jones był synem robotnika sukiennego, również zwanego Inigo. Niewiele wiadomo o wczesnym życiu architekta, ale prawdopodobnie terminował u stolarza. W 1603 r. odwiedził Włochy na tyle dawno, by nabyć umiejętności w malarstwie i projektowaniu oraz pozyskać patronat króla Danii i Norwegii Christiana IV, na którego dworze pracował przez pewien czas przed powrotem do Anglii. Tam po raz kolejny słyszy się o nim jako o „twórcy obrazów” (malarzu sztalugowym). Siostra Christiana IV, Anna, była królową Anglii Jakuba I. Fakt ten mógł doprowadzić do zatrudnienia Jonesa przez nią w 1605 roku do zaprojektowania scen i kostiumów do maski, pierwszej z długiej serii, którą zaprojektował dla niej, a później dla króla. Słowa do tych masek były często dostarczane przez Bena Jonsona, scenografia, kostiumy i efekty prawie zawsze były autorstwa Jonesa. W Chatsworth House w Derbyshire zachowało się ponad 450 rysunków jego autorstwa, przedstawiających prace nad 25 maskami, pastorałką i dwiema sztukami, datowanymi na lata 1605-1641.

Od 1605 do 1610 roku Jones prawdopodobnie uważał się przede wszystkim za osobę pozostającą pod opieką królowej, ale patronował mu również Robert Cecil, 1. hrabia Salisbury, dla którego stworzył swoje najwcześniejsze znane dzieło architektoniczne, projekt New Exchange w Strand (ok. 1608; zburzony w XVIII wieku). Choć był to projekt nieco niedojrzały, praca ta była bardziej wyrafinowana niż wszystko, co robiono wówczas w Anglii. Z tego okresu pochodzą też niektóre projekty (później zastąpione) renowacji i ulepszenia starej katedry św. Pawła, a w 1610 roku Jones otrzymał nominację, która potwierdziła kierunek jego przyszłej kariery. Został inspektorem robót następcy tronu, Henryka, księcia Walii.

Ta nominacja, z całą jej obietnicą, była krótkotrwała, a Jones zrobił niewiele lub nic dla księcia przed jego śmiercią w 1612 roku. W 1613 roku, jednakże, został zrekompensowany przez gwarancję jeszcze wyższego urzędu po śmierci królewskiego inspektora robót, Simona Basila. Urząd ten Jones objął w 1615 r., w międzyczasie korzystając z okazji, jaką dał mu Thomas Howard, 2. hrabia Arundel, do ponownego odwiedzenia Włoch. Arundel i jego partia, w tym Jones, opuścił Anglię w kwietniu 1613 roku i udał się do Włoch, spędzając zimę 1613-14 w Rzymie. W trakcie wizyty Jones miał wiele okazji do studiowania dzieł zarówno współczesnych mistrzów, jak i antycznych ruin. Spośród mistrzów, do których przywiązywał największą wagę, był Andrea Palladio, włoski architekt, który zyskał szerokie wpływy dzięki swoim Czterem księgom architektury (1570; I quattro libri dell’architettura), które Jones zabrał ze sobą w podróż. Wracając do Anglii jesienią 1614 roku, Jones zakończył swoją samokształcenie jako klasyczny architekt.

Kariera Jonesa jako inspektora prac dla Jakuba I i Karola I trwała od 1615 do 1643 roku. Przez większość z tych 28 lat był stale zatrudniony przy budowie, przebudowie lub ulepszaniu królewskich domów. Jego pierwszym ważnym przedsięwzięciem był Queen’s House w Greenwich, wzorowany w pewnym stopniu na willi Medyceuszy w Poggio a Caiano koło Florencji, ale wykonany w stylu bliższym Palladio lub Vincenzo Scamozzi (1552-1616). Prace zostały wstrzymane po śmierci królowej Anny w 1619 roku i ukończone dopiero w 1635 roku dla królowej Karola, Henrietty Marii. Budynek, znacznie zmieniony, mieści obecnie część Narodowego Muzeum Morskiego.

W 1619 roku Dom Bankietowy w Whitehall został zniszczony przez pożar, a między tym rokiem a 1622 Jones zastąpił go tym, co zawsze było uważane za jego największe osiągnięcie. Dom Bankietowy składa się z jednej wielkiej komnaty, wzniesionej na sklepionej piwnicy. Wewnętrznie został pomyślany jako bazylika na wzór witruwiański, ale bez naw bocznych, nałożone na siebie kolumny są ustawione przy ścianach, które podtrzymują płaski, belkowany sufit. W 1635 r. Karol I zamówił u Piotra Pawła Rubensa alegoryczne malowidła na głównych płytach tego sufitu. Zewnętrzna część budynku odzwierciedla układ wnętrza, z pilastrami i regularnymi kolumnami na tle boniowanych murów.

Dom Bankietowy ma tylko dwie kompletne fasady. Końce nigdy nie zostały ukończone, co dało podstawę do przypuszczeń, że budynek miał stanowić część większej całości. Być może tak było i pewne jest, że Karol I, prawie 20 lat po wybudowaniu Banqueting House, polecił Jonesowi przygotowanie projektów przebudowy całego pałacu Whitehall. Projekty te istnieją (w Worcester College w Oksfordzie i w Chatsworth House) i należą do najciekawszych kreacji Jonesa. Zawdzięczają one coś pałacowi El Escorial koło Madrytu, ale są opracowane w kategoriach wywodzących się częściowo od Palladia i Scamozziego, a częściowo z własnych studiów Jonesa nad antykiem.

Praca Jonesa nie ograniczała się do pałaców królewskich. Był bardzo zaangażowany w regulację nowych budynków w Londynie, a z tej działalności wyłonił się projekt, który zaplanował w 1630 roku dla 4. earla Bedford na jego ziemi w Covent Garden. Obejmował on dużą otwartą przestrzeń ograniczoną od północy i wschodu domami z arkadami, od południa murem ogrodowym hrabiego, a od zachodu kościołem z flankującymi go bramami łączącymi się z dwoma pojedynczymi domami. Projekt prawdopodobnie wywodzi się częściowo z piazza w Livorno we Włoszech, a częściowo z Place Royale (obecnie Place des Vosges) w Paryżu. Żaden z oryginalnych domów nie przetrwał, ale kościół św. Pawła nadal stoi, choć znacznie zmieniony. Jego portyk jest przykładem, unikalne w Europie w jego daty budowy, z wykorzystaniem prymitywnego porządku Toskanii architektury.

Z Covent Garden, Jones wprowadził formalnego planowania miasta do Londynu – jest to pierwszy Londyn „kwadrat”. Prawdopodobnie przyczynił się, od 1638 roku, w tworzeniu kolejnego placu poprzez planowanie układu domów w Lincoln’s Inn Fields, jeden z domów (Lindsey House, nadal istniejący pod nr 59 i 60) przypisuje się jemu.

Najważniejszym przedsięwzięciem późniejszych lat urzędowania Jonesa była renowacja starej katedry św. Pawła w latach 1633-42. Pawła w latach 1633-42. Obejmowała ona nie tylko naprawę XIV-wiecznego chóru, ale także całą rekonstrukcję romańskiej nawy i transeptu w boniowanym murze oraz budowę nowego zachodniego frontonu z portykiem (56 stóp wysokości) o 10 kolumnach. Portyk ten, należący do najbardziej ambitnych i subtelnie obliczonych dzieł Jonesa, tragicznie zaginął wraz z odbudową katedry po Wielkim Pożarze Londynu w 1666 roku. (W 1997 roku ponad 70 rzeźbionych kamieni z portyku zostało wydobytych z fundamentów budynku). Praca Jonesa w St Paul’s znacząco wpłynęła na Sir Christophera Wrena i znajduje odzwierciedlenie w niektórych z jego kościołów miejskich, jak również w jego wczesnych projektach odbudowy katedry.

W momencie wybuchu angielskich wojen domowych w 1642 roku, Jones został zmuszony do zrzeczenia się swojego urzędu jako inspektor robót i opuścił Londyn. Został schwytany podczas oblężenia Basing House w 1645 roku. Jego majątek został tymczasowo skonfiskowany, a on sam został ukarany wysoką grzywną. W następnym roku jednak Izba Lordów potwierdziła jego ułaskawienie i przywróciła mu majątek. W roku egzekucji Karola I, 1649, pracował w Wilton dla hrabiego Pembroke, ale wielki pokój w kształcie podwójnego sześcianu jest prawdopodobnie głównie dziełem jego ucznia Johna Webba, który przeżył, aby przywrócić coś z tradycji Jonesa po Restauracji w 1660 roku. Jones został pochowany wraz z rodzicami w kościele St Benet, Paul’s Wharf, w Londynie.