Wśród odpowiedzi, które otrzymałem za ostatnie dwa tygodnie w kolumnie na temat radzenia sobie z cynizmem było kilka, które wskazywały na trudność utrzymania nadziei przy życiu w obliczu powtarzających się niepowodzeń. Jak można uniknąć stania się cynikiem, kiedy wydaje się, że rzeczy nigdy się nie udają?

Na drugim końcu spektrum od cynizmu (ogólna postawa braku zaufania, zarówno do ludzi, jak i procesów) jest idealizm (przekonanie, że można żyć zgodnie z własnymi zasadami, że doskonałość jest osiągalna). Podczas gdy jedno z nich może prowadzić do tego, że nie będziesz się starał wystarczająco mocno, zbyt łatwo się poddasz i będziesz obwiniał za to system i innych ludzi, drugie może zaślepić cię na to, jak rzeczy wyglądają w rzeczywistości.

A gdzieś pomiędzy tymi dwoma jest to, co nazywamy realizmem.

Realista widzi świat takim, jakim jest. Posiada umiejętność odstawienia na bok zarówno cynizmu, jak i idealizmu oraz unikania skrajnego pesymizmu lub bezpodstawnego optymizmu. To, co odróżnia realistę od cynika, to fakt, że realista wykorzystuje zrozumienie tego, jak rzeczy wyglądają, aby zobaczyć, jak można je zmienić. A to, co odróżnia realistę od idealisty, to fakt, że realista nie dąży do doskonałości, ale do poprawy – i potrafi dostrzec ograniczenia ideałów, niekoniecznie z nich rezygnując.

Ważne jest, aby wierzyć w idealny świat i mocno trzymać się nadziei, że doskonałość można osiągnąć. Ale ważne jest również zadawanie pytań takich jak: jak daleko jesteśmy od tego ideału? Co możemy zrobić, aby zmniejszyć ten dystans? Co jest możliwe? Co jest wykonalne? Czy kurs, na którym jesteśmy, jest właściwy, aby nas tam zaprowadzić? Czy jest coś w naszych oczekiwaniach wobec siebie i naszej sytuacji, co musimy zmienić?

Czy mówimy o życiu, studiach, czy pracy, to co pozwala nam przejść przez to wszystko z pewną miarą sukcesu i szczęścia jest mieszanką idealizmu i realizmu. Potrzebujesz idealizmu, aby budzić się każdego dnia i wierzyć, że wszystko pójdzie dobrze, że szczerość i ciężka praca doprowadzą Cię tam, gdzie chcesz dotrzeć, że systemy – i ludzie – są zasadniczo dobre. Ale przechodząc przez swój dzień, potrzebujesz też realizmu, aby zobaczyć, gdzie nie wszystko idzie tak, jak powinno, i aby przeanalizować swój sposób działania lub zmienić go, jeśli to konieczne. Podczas gdy wspaniale jest dążyć do ideału, ważne jest, aby uznać, że wciąż możemy być daleko od niego, i dlaczego.

Jednym z problemów z idealizmem jest to, że prowadzi nas do założenia, że żyjemy w idealnym systemie, i funkcjonujemy na podstawie tego założenia. Weźmy na przykład taką prostą sytuację, jak korzystanie z transportu publicznego. W idealnym świecie autobusy i pociągi jeździłyby dokładnie o czasie i nic nie powstrzymywałoby nas od planowania dnia zgodnie z opublikowanym rozkładem jazdy. Ale rzeczywistość jest taka, że autobusy i pociągi często się spóźniają, a plany muszą uwzględniać te opóźnienia. Idealista nie miałby żadnego planu zapasowego, podczas gdy realista rozważy możliwość awarii, a zatem dokona przydziałów dla opóźnień. Niektórzy mogą powiedzieć, że istnieje cienka linia między idealizmem a głupotą, zwłaszcza gdy chodzi o systemy publiczne!

Idealiści mają tendencję do nie szukania braków lub wad – w sobie lub innych, lub w systemach. Realista, z drugiej strony, jest bardziej zdolny do ich dostrzeżenia i planowania wokół nich – ale bez popadania w pesymizm. Realista zrozumie, że nie jest w stanie nic zrobić z wadą systemu, ale będzie próbował zarządzać sposobem, w jaki sobie z nią radzi. Matka młodego studenta medycyny opowiadała mi, jak jej syn znajdował szkołę medyczną niezwykle trudną ze względu na ilość wymaganego zapamiętywania i ogromny nacisk na przypominanie. „On jest bardzo idealistycznym studentem, wierzy, że studiowanie polega na pełnym zrozumieniu wszystkiego – a to jest po prostu niemożliwe, biorąc pod uwagę krótkie semestry i ogromne porcje.”

Jego koledzy studenci bardzo szybko nauczyli się, że istnieje technika wybierania i wybierania porcji do nauki – tylko tyle, aby dobrze wypaść na egzaminach. Wysiłek był skierowany na zarządzanie egzaminem, a nie na opanowanie całego materiału. Najlepszym sposobem jest oczywiście zrobienie czegoś pomiędzy: czytać, aby zrozumieć, ale wybierać ostrożnie tak, że jesteś w stanie pokryć wystarczającą ilość porcji, aby poradzić sobie z egzaminem. Znalezienie tej równowagi, jednak, jest sztuką!

Idealizm jest wielki, gdy jest to dążenie i postawa, ale trzeba uważać, że nie prowadzi do złudzeń lub nierealistycznych oczekiwań. Jednak bardzo ważne jest, aby od czasu do czasu wyjść ze swoich ideałów, sprawdzić rzeczywistość i poczuć grunt pod nogami!

Autorka wykłada na Uniwersytecie w Hyderabadzie i redaguje Teacher Plus. Email: [email protected]