Abstract

Najwcześniejszymi znanymi szczękowymi rybopodobnymi kręgowcami były Placodermi. Powstały one w okresie syluru, kiedy agnaty były w szczytowej fazie rozwoju. Te pierwsze gnathostomy były rybami morskimi z głową i tułowiem pokrytymi na ogół kostnymi płytkami. Ich rozkwit nastąpił w dewonie, a wymarły w karbonie. Do Gnathostomata należą więc prawie wszystkie żyjące kręgowce, które dzielą się na sześć klas: Chondrichthyes, Osteichthyes, Amphibia, Reptilia, Aves i Mammalia. Klasy te mogą być pogrupowane w różny sposób, w zależności od przyjętych kryteriów. Ptaki i ssaki są ciepłokrwiste (homiotherms), podczas gdy pozostałe są zimnokrwiste (poikilotherms). Alternatywnie, u tych dwóch klas i gadów, rozwijający się zarodek jest chroniony błoną zwaną owodnią. Z tego powodu są one zgrupowane jako Amniota. Ryby i płazy, z drugiej strony, zazwyczaj składają jaja w wodzie i są nazywane Anamniota, ponieważ zarodek nie jest tak chroniony. Wreszcie, można dokonać rozróżnienia między rybami a tetrapodami, z których pierwsze mają płetwy, a drugie kończyny pięciopalczaste. Rozróżnienia oparte na amnionie lub kończynach podkreślają zasadniczo wodny charakter ryb w porównaniu z formami wyższymi.