Cesarska Japonia

Pierwsza wojna chińsko-japońska

Awanturnictwo militarne w Korei – choć popierane przez nacjonalistów, a czasami także liberałów, którzy starali się posunąć naprzód swoją sprawę w połączeniu z koreańskimi reformatorami – było nadal oprotestowywane przez rząd. Japonia zapewniła sobie prawa handlowe w koreańskich portach Pusan (Busan), Wŏnsan i Inch’ŏn (Incheon), a Chiny odpowiedziały zmuszając Koreę do podporządkowania się umowie handlowej, która silnie faworyzowała chińskich kupców. W miarę jak Japonia stawała się coraz bardziej asertywna w Korei, Chiny wykazywały gotowość do przeciwstawienia się ingerencji w sprawy tego, co Chiny postrzegały jako swoje najważniejsze państwo zależne. Po 1883 r. chińskie interesy w Korei reprezentował Yuan Shikai, który był wyczulony na niebezpieczeństwo, jakie stwarzały japońskie zdobycze. Incydenty w 1882 i 1884 r., które mogły doprowadzić do wojny chińsko-koreańskiej, zostały rozwiązane na drodze kompromisu. Itō spotkał się z chińskim mężem stanu Li Hongzhangiem w Tianjin w 1885 r., aby wypracować porozumienie, w którym ani Chiny, ani Japonia nie wysłałyby wojsk do Korei bez uprzedniego poinformowania drugiej strony.

Pierwsza wojna chińsko-japońska
Pierwsza wojna chińsko-japońska

There Stands No Enemy Where We Go: Surrender of Pyongyang, scena z pierwszej wojny chińsko-japońskiej (1894-95), tusz i kolor na papierze autorstwa Migity Toshihide, 1894; w Metropolitan Museum of Art, Nowy Jork.

The Metropolitan Museum of Art, Nowy Jork; Gift of Lincoln Kirstein, 1959, JP3177a-f, www.metmuseum.org

Do początku lat 90. XIX wieku było coraz bardziej jasne, że wpływy chińskie w Korei stają się dominujące. W tym samym czasie, przywódcy Meiji znaleźli się pod silną presją, aby utrzymać kontrolę nad Sejmem. W 1894 roku koreańscy urzędnicy próbowali stłumić Ch’ŏndogyo, synkretyczną rdzenną koreańską religię, a jej wyznawcy zjednoczyli się z chłopstwem w buncie, który stał się znany jako powstanie Tonghak. Król koreański poprosił Chiny o pomoc wojskową, by stłumić zamieszki. Kiedy Chińczycy poinformowali o tym Tokio, Japonia szybko wysłała wojska do Korei, a po zdławieniu rebelii nie wykazała chęci wycofania się. W lipcu-sierpniu 1894 r. wybuchły działania wojenne między siłami chińskimi i japońskimi najpierw na morzu, a potem w Korei. Podczas całej pierwszej wojny chińsko-japońskiej zmodernizowane siły japońskie odnosiły wszędzie zwycięstwa. Japońska marynarka zatopiła lub zdobyła większość północnochińskiej floty, która borykała się z biurokratyczną niewydolnością i korupcją w służbach zaopatrzeniowych. Traktat pokojowy został wynegocjowany w Shimonoseki pomiędzy Itō Hirobumi dla Japonii i Li Hongzhangiem dla Chin 17 kwietnia 1895 roku.

Wojna chińsko-japońska
Wojna chińsko-japońska

Chiński pancernik Zhenyuan zdobyty przez Japończyków podczas wojny chińsko-japońskiej, 1895.

Na mocy traktatu z Shimonoseki obie potęgi uznały niepodległość Korei, a Chiny scedowały na rzecz Japonii Formozę, Wyspy Peskadorów (Wyspy P’eng-hu) i Półwysep Liaodong. Ponadto Japonia uzyskała wszystkie prawa przysługujące mocarstwom europejskim, a także nowe znaczące koncesje gospodarcze; otwarto nowe porty traktatowe, a Japonia otrzymała odszkodowanie w wysokości 200 milionów taeli w złocie w dwóch ratach. Podpisany w 1896 roku dodatkowy traktat handlowy dawał Japonii swobodę angażowania się w handel, produkcję i przemysł w chińskich portach traktatowych. Przewidywał on również zwolnienie z podatku w Chinach wszystkich wyprodukowanych w ten sposób towarów. Uwolniwszy się właśnie od nierównych traktatów narzuconych przez Zachód, Japonia narzuciła swojemu sąsiadowi jeszcze ostrzejsze warunki.

Europejskie mocarstwa nie były jeszcze gotowe na przyjęcie Japonii jako pełnoprawnego równego uczestnika imperialistycznej rozgrywki w Chinach. Niemcy, Francja i Rosja zmusiły Japonię do zwrócenia Chinom półwyspu Liaodong, gdy tylko warunki z Shimonoseki stały się znane, a dodatkowe odszkodowania, które Japonia otrzymała od Chin, w niewielkim stopniu złagodziły ten cios. W 1898 roku Rosja zmusiła Chiny do wydzierżawienia jej tego półwyspu, gdzie stworzyła ważną bazę morską w Port Arthur (Lüshun; obecnie Dalian, Chiny). Wojna pokazała, że choć japońska broń wystarczała do zwycięstw w Azji, Japonia nie mogła ich utrzymać bez poparcia Zachodu. Mimo to wojna okazała się ogromnym źródłem prestiżu dla Japonii i przyniosła rządowi w Tokio duże poparcie wewnętrzne. Wzmocniła również pozycję militarystów, takich jak Yamagata Aritomo. W kolejnych latach Yamagata zrobiłby wiele, aby uwolnić wojsko od cywilnej kontroli.

Yamagata Aritomo
Yamagata Aritomo

Yamagata Aritomo, ok. 1894.

Biblioteka Kongresu, Waszyngton, D.C. (Digital File Number: cph 3c19071)

.

Dodaj komentarz

Twój adres e-mail nie zostanie opublikowany.