Mensen in de laatste helft van de jaren 1800 staken elkaar graag de gek aan. Het was een vreemde overgangstijd om te leven, want de Industriële Revolutie veranderde de wereld regelmatig, en er was een grote smaak voor nieuwigheid, geïnspireerd door nieuw beschikbare producten en ervaringen.

Hoaxen bloeiden. En het was in deze “gouden eeuw van hoaxes,” schrijft Mark Rose voor Archaeology, dat een in steen veranderd reuzenlichaam werd ontdekt in Cardiff, New York – of zo leek het. De Cardiff Giant blijft een van de beroemdste hoaxes van het negentiende-eeuwse Amerika, schrijft wetenschapper Michael Pettit. Het verhaal, dat begon op deze dag in 1869, was klassiek nepnieuws – het leek misschien echt, maar het werd opzettelijk opengelaten voor interpretatie.

De reus werd op deze dag in 1869 gevonden door Gideon Emmons en Henry Nichols, twee arbeiders die een put aan het graven waren op de Cardiff boerderij van William Newell. “Ze stootten op een steen drie meter diep,” schrijft Rose. “Ze maakten de grond vrij en herkenden de vorm van een voet. Toen ze nog wat verder groeven, vonden ze de gestalte van een drie meter lange man. Natuurlijk was er geen enkele reden waarom ze zouden graven waar ze waren, behalve dat hun baas hen dat had opgedragen. De reus, waarvan velen dachten dat het een oude voorganger van het Onondaga volk was, was pas het jaar daarvoor (door Newell) geplant.

Toen het nieuws van deze ontdekking zich verspreidde, schrijft Rose, trokken honderden amateur-archeologen en spektakelzoekers naar de tent die Newell boven de reus had opgezet om te zien waar de ophef over ging. En ook al was de reus duidelijk een slecht uitgevoerd standbeeld, de mensen waren ontroerd door de mogelijkheid dat het echt was. Pettit schrijft:

Veel toeschouwers begrepen de reus binnen het kader van de verwondering, waarin buitengewone objecten die de wetten van de natuur leken te ontstijgen juist daarom werden gewaardeerd en als authentiek werden beschouwd. Over het hele sociale spectrum – van boeren die vijftig cent betaalden om het beeld te bekijken waar het lag tot de transcendentalistische filosoof Ralph Waldo Emerson, die de reus bekeek op een tentoonstelling in Boston – werden uitingen van verwondering gehoord.

De kijkers werden uitgenodigd hun eigen conclusies te trekken over de vraag of de reus echt of nep was, en velen wilden geloven dat hij echt was. Velen wilden geloven dat hij echt was. Dat kwam in ieder geval gedeeltelijk doordat het bestaan van de reus de letterlijke waarheid leek te bevestigen van de bijbelse beweringen over reuzen die op aarde rondzwierven.

Maar winstbejag was niet het enige motief achter de hoax. George Hull, de neef van Newell en een plaatselijke tabaksverkoper, had de reus gemaakt om een punt te bewijzen. Hull was een atheïst, een controversieel standpunt voor die tijd in de Amerikaanse geschiedenis, en “hoewel hij geen formele opleiding had genoten, bewonderde hij de wetenschap enorm.” Hij was ook niet rijk, en zijn plan voor de reus van Cardiff omvatte zowel rijk worden als een punt maken over de relatie tussen wetenschap en geloof.

De reus werd verkocht aan een groep zakenlieden en ging op tournee. Uiteindelijk trok zijn populariteit de aandacht van de grootste oplichter van die tijd, P.T. Barnum. Nadat de zakenmannen hem hun stenige melkkoe niet wilden verkopen, maakte Barnum een replica en begon deze als de echte te showen. De eigenaars van de authentieke “reus” probeerden Barnum aan te klagen, maar volgens Rose zei de rechter alleen maar: “Breng uw reus hier, en als hij zweert dat hij echt is als een bonafide verstening, krijgt u het bevel dat u vraagt.” Met andere woorden: Je kunt niet echt een vervalsing van een vervalsing hebben. In december 1869, schrijft Moss, had Hull aan de wereld bekend dat de reus niet echt was en was het bedrog voorbij.

De echte vraag, natuurlijk, was waarom het zo lang duurde. De reus van Cardiff leek niet eens echt, maar de mensen wilden het geloven.