Hoewel het gehalte aan waterstofperoxide (en gelijkwaardig) in mondhygiëneproducten die in de EU verkrijgbaar zijn niet meer dan 0,1% mag bedragen, zijn er aanzienlijk hogere concentraties beschikbaar in producten die in de VS worden verkocht.

De Amerikaanse Food and Drug Administration (FDA) heeft in 1983 zowel waterstofperoxide als carbamideperoxide goedgekeurd als oraal antisepticum (FDA, 1983). De producten van 10-15% carbamideperoxide en 1,5-3% waterstofperoxidepreparaten zijn ingedeeld in categorie I, waarin middelen zijn opgenomen die algemeen als veilig (GRAS) en effectief zijn erkend. Het subcomité van de FDA (2003) kwam tot de conclusie dat waterstofperoxide veilig is tot concentraties van 3 procent, maar dat er onvoldoende gegevens beschikbaar zijn voor een definitieve classificatie van de werkzaamheid ervan bij concentraties van 1,5 tot 3 procent voor langdurig gebruik zonder recept (OTC) als een middel tegen tandvleesontsteking/antiplaque.

De kleur van de tanden wordt beïnvloed door een combinatie van hun intrinsieke kleur en de aanwezigheid van extrinsieke vlekken die zich op het tandoppervlak kunnen vormen. De intrinsieke tandkleur wordt geassocieerd met de lichtverstrooiing en de adsorptie-eigenschappen van glazuur en dentine, waarbij de eigenschappen van dentine een belangrijke rol spelen bij het bepalen van de algemene tandkleur. Extrinsieke vlekken hebben de neiging zich te vormen op plaatsen van het gebit die minder toegankelijk zijn voor tandenpoetsen en de abrasieve werking van een tandpasta en worden vaak bevorderd door roken, de inname van tanninerijk voedsel (bijvoorbeeld rode wijn) en het gebruik van bepaalde kationische stoffen zoals chloorhexidine, of metaalzouten zoals tin en ijzer. In de VS gaf 34% van de volwassen bevolking aan ontevreden te zijn met hun huidige tandkleur (Odioso et al., 2000) en in een onderzoek onder 3215 personen uit het Verenigd Koninkrijk vond 50% dat ze een of andere vorm van tandverkleuring hadden (Alkhatib et al,

De kleur van de tanden kan met een aantal methoden en benaderingen worden verbeterd, waaronder blekende tandpasta’s, professionele reiniging door schrapen en polijsten om vlekken en tandsteen te verwijderen, inwendig bleken van niet-vitale tanden, uitwendig bleken van vitale tanden, microabrasie van het glazuur met schuurmiddelen en zuur, plaatsing van kronen en facings. Er zijn drie bleekmethoden voor het uitwendig bleken van vitale tanden: 1) nachtbleken onder toezicht van een tandarts, 2) bleken met powerbleaching of bleaching in de tandartspraktijk en 3) bleekproducten voor de massamarkt. Bij nachtbleken wordt een relatief laag bleekmiddel via een op maat gemaakt bitje op de tanden aangebracht, dat ’s nachts ten minste twee weken wordt gedragen. Bij het bleken in de tandartspraktijk wordt over het algemeen gebruik gemaakt van relatief hoge concentraties bleekmiddel, bijvoorbeeld 25-35% waterstofperoxide bevattende producten, gedurende kortere perioden. De bleekgel wordt op de tanden aangebracht na bescherming van de weke delen en het peroxide kan verder worden geactiveerd door warmte of licht. De behandeling in de tandartspraktijk kan al na één bezoek significante witmakende resultaten opleveren, maar er kunnen meerdere afspraken nodig zijn voor optimale witmakende resultaten. Massaproducten bevatten meestal een laag gehalte bleekmiddel (bijv. 3-6% waterstofperoxide) dat zelf op de tanden wordt aangebracht via een tandvleesschildje, een stripje of een verfje op het product, en meestal twee keer per dag gedurende maximaal twee weken moet worden aangebracht (Joiner, 2006). Uitwendig bleken van vitale tanden wordt meestal uitgevoerd met waterstofperoxide of carbamideperoxide.

Een tandbleeksysteem op basis van natriumchloriet dat op het tandoppervlak wordt aangebracht en onder zure omstandigheden wordt geactiveerd, is in de literatuur beschreven. Andere in de literatuur beschreven potentiële vitale tandbleeksystemen zijn peroxideplus-metaalkatalysatoren, oxireductase-enzymen, natriumpercarbonaat, natriumperboraat en kaliumperoxymonosulfaat (Joiner, 2006). Het gebruik van de drie laatstgenoemde chemische stoffen zal kort worden besproken in de bijlage bij dit advies. Natriumpercarbonaat en natriumperboraat zijn aangetroffen in in de handel verkrijgbare tandbleekmiddelen. Voorgesteld is natriumperboraat in te delen als voor de voortplanting giftige stof van categorie 2 (Search Working Database . Als deze classificatie wordt aangenomen, zal het niet mogelijk zijn natriumperboraat in tandbleekmiddelen te gebruiken.

De eerste artikelen over het bleken van tanden met behulp van nachtwakers werden in 1989 gepubliceerd (Christensen, 1989a,b; Haywood en Heymann, 1989). Het mechanisme waardoor tanden worden gebleekt met oxiderende stoffen zoals waterstofperoxide en carbamideperoxide is nog niet volledig bekend. In vitro-experimenten hebben de penetratie aangetoond van lage concentraties peroxide in de pulpakamers van geëxtraheerde tanden na een blootstellingstijd van 15-30 minuten.De in deze experimenten gemeten peroxideniveaus zijn aanzienlijk lager dan die welke nodig zijn om inactivering van pulpalenzymen te veroorzaken (Joiner en Thakker, 2004).

Aangenomen wordt dat de witmakende effecten voornamelijk te danken zijn aan de afbraak van complexe organische moleculen met een hoog molecuulgewicht die een specifieke golflengte van licht reflecteren en verantwoordelijk zijn voor de kleur van de vlek. De resulterende afbraakproducten hebben een lager moleculair gewicht en zijn minder complexe moleculen die minder licht weerkaatsen en resulteren in een vermindering of eliminatie van de verkleuring (Flaitz en Hicks, 1996). Zowel de dentine als het glazuur veranderen van kleur als gevolg van de gemakkelijke passage van het peroxide en deurea door de tand.Voor moeilijke situaties zijn langere behandeltijden ontwikkeld. Zware tabaksvlekken vereisen soms wel een behandeling van drie maanden. Met tetracycline besmeurde tanden reageren na een nachtelijke behandeling van twee tot zes maanden, maar niet in dezelfde mate als normale tanden. Enkele donkere tanden kunnen ook met succes worden gebleekt.

Het thuis chemisch bleken van tanden bij volwassenen is onlangs beoordeeld door de Cochrane samenwerking. De auteurs concludeerden: “Er zijn aanwijzingen dat witmakende producten werken in vergelijking met placebo/geen behandeling. Er zijn verschillen in werkzaamheid tussen de producten, voornamelijk door de gehaltes aan werkzame bestanddelen, waterstofperoxide en carbamideperoxide. Alle studies waren echter van korte duur en in de meeste gevallen werd geoordeeld dat er een hoog risico van vertekening bestond en dat de studies ofwel werden gesponsord ofwel werden uitgevoerd door de fabrikanten. Er is behoefte aan pragmatisch langetermijn- en onafhankelijk klinisch onderzoek met deelnemers uit diverse bevolkingsgroepen. Ook moeten de schadelijke effecten op lange termijn worden geëvalueerd. Verscheidene studies meldden (waar gemeten) de veel voorkomende bijwerkingen van tandgevoeligheid en gingivale irritatie, en mensen moeten hierover worden geïnformeerd” (Hasson et al., 2006).

In dit advies worden met de termen “tandbleekmiddelen” en “tandbleekmiddelen” dezelfde soort producten bedoeld.