De SS-26 Stone of “Iskander” is een voor de weg bestemde ballistische raket voor de korte afstand (SRBM) met een bereik van maximaal 500 km. Met behulp van een gemeenschappelijke transporter-erector-launcher (TEL) en ondersteuningsvoertuigen kan het systeem ook de kruisraketten 9M728 (R-500, SSC-7) en 9M729 (SSC-8) afvuren.

Iskander Ontwikkeling

Rusland begon eind jaren tachtig met de ontwikkeling van de SS-26 ter vervanging van de OTR-23 “Oka” SRBM. Na het verbod op de OTR-23 in 1987 door het Verdrag inzake Intermediaire Nucleaire Krachten (INF), hergebruikte het Sovjet Machine Industrie Ontwerp Bureau in Kolomna (KBM) de vaste raketmotor van de raket voor het ontwerp van de raket.1 KBM begon met de ontwikkeling van het Iskander complex in 1993.2 In 1998 begon Rusland met staatsproeven van de raket, waarbij tot 2005 13 vluchten werden voltooid op de testbaan van Kasputin Yar. 3 Het Iskander-systeem kwam uiteindelijk in 2006 in Russische dienst. In 2010 testte Rusland een bijgewerkte raket – de 9M723-1 – en nam deze in 2012 in dienst.4

Varianten

De Iskander, die zowel de OTR-23 “Oka” als de OTR-21 “Tochka-U” SRBM’s vervangt, is een tactisch raketsysteem dat ballistische en kruisraketten kan afvuren.5 De benaming “Iskander” wordt gewoonlijk gebruikt ter aanduiding van zowel het lanceersysteem als de bijbehorende ballistische raketten, de Iskander-M (9M723), uitsluitend voor Russisch militair gebruik, en de Iskander-E (9M720) voor de export. Een derde variant, de Iskander-K, gebruikt de Iskander transporter-erector-launcher (TEL) om de SSC-7 (9M728) kruisraket af te vuren.

De 9M723 ballistische raket

9M723 SRBM is 7,3 meter lang, 0,92 meter in diameter, en heeft een lanceergewicht van 3.800 kilogram.6 De raket heeft een maximaal bereik van 500 km en vervoert nuttige ladingen tussen 480 en 700 kg. De exportvariant, de 9M720 heeft een kleiner bereik van 280 km terwijl hij een nuttige lading van 480 kg draagt.7

Deze raketten vliegen op een gedeprimeerde baan en kunnen tijdens de vlucht tot 30g manoeuvreren. Bovendien heeft de 9M723 naar verluidt een afzonderlijke kernkop die onafhankelijk kan manoeuvreren in de eindfase. Door gebruik te maken van een combinatie van traagheids-, GLONASS- en radargeleiding voor terreincorrelatie, kan de raket doelen raken binnen een circulaire foutkans (CEP) van 2-5 meter. Het exportmodel 9M720 maakt gebruik van traagheidsgeleiding voor de middenvlucht en elektro-optische eindgeleiding om een nauwkeurigheid tussen 5 en 10 m CEP te bereiken. Verschillende eenheden kunnen ook worden uitgerust met een digitaal scène matching area correlation (DSMAC) eindgeleidingssysteem, dat voor het eerst werd getest in 2011 en in dienst kwam in 2012.8

De 9P78 Transporter-Erector Launcher

Elke draagraket (9P78) is uitgerust met een gepantserd dak om zijn twee ballistische of kruisraketten te beschermen. De cabine van de TEL is gehard tegen chemische, biologische, radiologische en nucleaire (CBRN) gevaren en extreme temperaturen. Het voertuig is ook amfibisch en kan reizen met snelheden tot 70 km/h (43 mph) gedurende 1.100 km (684 mijl). Elke TEL kan onafhankelijk opereren. Herlaadvoertuigen, elk met twee raketten en een kraan, maken langdurige operaties op het slagveld mogelijk.9

Cruisingsraketontwikkelingen

Tijdens de jaren 2000 heeft Rusland Iskander TEL’s uitgerust met van de grond gelanceerde kruisraketten. Met twee SSC-7 (9M728) kruisraketten – naar verluidt een variant van de 3M54 “Klub” – wordt het systeem soms aangeduid als het “Iskander-K” gevechtssysteem. Rusland testte deze variant voor het eerst in 2007, die naar verluidt in 2013 in dienst kwam.10 In 2019 toonde het Kremlin een nieuwe draagraket met vier SSC-8 (9M729) kruisraketten. Volgens Amerikaanse overheidsrapporten testte het Russische leger het Iskander/SSC-8-systeem voor het eerst in 2014, waarmee het het INF-verdrag schond, dat op de grond gelanceerde kruisraketten met een bereik van meer dan 500 km verbood.11 In een verklaring van 2019 noemden de Verenigde Staten de Russische ontwikkeling van de SSC-8 een belangrijke factor in hun besluit om zich terug te trekken uit het INF-verdrag.12

Exporten

Rusland stelde de Iskander-E voor het eerst tentoon voor verkoop in 1999. In 2005 werd gemeld dat de Verenigde Arabische Emiraten, Syrië en Iran potentiële aankopen hadden besproken, een bewering die Russische functionarissen later ontkenden.13 In 2008 verklaarden Russische defensiefiguren dat Koeweit, Zuid-Korea, Syrië, de VAE, Maleisië en India interesse hadden getoond in de aankoop van de Iskander-E.14 Ondanks in 2014 gemelde voorraadtekorten zou Rusland in 2015 met Saoedi-Arabië hebben onderhandeld over een verkoop van de Iskander-E, wat andere functionarissen later ontkenden.15

In 2016 werd Armenië de eerste koper van de Iskander-E en paradeerde ze later dat jaar.16 Algerije kocht vervolgens 4 Iskander-E regimenten-totaal 48 TEL’s en 120 ondersteuningsvoertuigen in 2017.17

Iskander Service History

Rusland exploiteert 11 gevechtsbrigades van Iskander-M-systemen vanaf 2019.18 Een standaard Iskander-brigade omvat 12 TEL’s en hun bijbehorende ondersteuningsvoertuigen. In april 2019 begon het Kolomna Machine-Building Design Bureau met de bouw van de laatste brigadeset van Iskander-M-systemen, die het in november 2019 leverde aan de 448e Russische raketbrigade.19 Volgens Russische mediaberichten is het Kremlin van plan om zijn Iskander-brigades uit te breiden van 12 tot 16 draagraketten elk.20

De Russische strijdkrachten gebruikten het systeem voor het eerst in de strijd tegen Georgië in 2008. Het Kremlin zette in 2016 ook een eenheid in Syrië in, maar gebruikte de raketten niet in de strijd.21 Tadzjikistan en Rusland lanceerden voor het eerst een Iskander-M-raket buiten Russisch grondgebied tijdens een militaire oefening in juni 2017.22

Rusland heeft de Iskander-M routinematig ingezet in Kaliningrad, waar het wapen NAVO-troepen in Polen, de Baltische staten en Zweden zou kunnen raken. Deze inzet is een cruciaal element van de Russische diplomatieke dwang. Vanaf 2009 heeft Rusland herhaaldelijk gedreigd Iskander-M-raketten in te zetten als reactie op de Amerikaanse raketverdediging in de regio, waarbij het eenheden naar Kaliningrad stuurde in 2013, 2015 en 2016.23 Rusland heeft de Iskander-M sinds 2018 permanent in Kaliningrad gestationeerd.24