Vandaag is de dominee Dr. Henry Highland Garnet de beroemdste Afro-Amerikaan waar je nooit over hebt geleerd tijdens Black History Month. In de 19e eeuw echter, werd Garnet, die leefde van 1815 tot 1882, erkend als een van de belangrijkste anti-slavernij organisatoren in de wereld. Hij was de oprichter van de American and Foreign Anti-Slavery Society, een organisatie die internationale campagnes voerde tegen mensenhandel, en de Cubaanse patriot José Martí noemde hem Amerika’s “Mozes.”

En hoewel hij vaak wordt weggelaten uit het populaire verhaal van de afschaffing, biedt het werk van ds. Garnet om bruggen van solidariteit te bouwen een uniek perspectief op wat het betekent voor de VS om mensenrechten te waarderen in een tijd van zwarte geschiedenis.Garnet werd geboren als slaaf in Maryland, maar werd op 9-jarige leeftijd door zijn ouders naar het Noorden gedragen om daar de vrijheid te vinden. Als tiener bezocht Garnet de Noyes Academy in New Hampshire, een geïntegreerde instelling voor hoger onderwijs die was opgericht door voorstanders van de anti-slavernij. Lijdend aan een kwaal die hem uiteindelijk zijn been zou kosten, ontdekte de ondernemende student op een dag dat blanke boeren uit de omgeving een complot beraamden om de school te vernietigen. Garnet’s biograaf noteerde dat hij “het grootste deel van de dag bezig was met het afvuren van kogels in afwachting van de aanval, en toen de blanken eindelijk kwamen beantwoordde hij hun vuur met een dubbelloops jachtgeweer, vurend vanuit zijn raam, en dreef de lafaards spoedig weg”. Hoewel de menigte uiteindelijk de school verwoestte, zorgde Garnet’s ondersteunend vuur ervoor dat zijn medestudenten konden ontsnappen onder de dekking van de duisternis.

Rev. Garnet’s toespraken over slavernij en bevrijding wisten het publiek te boeien. Op de Nationale Negerconventie die in 1843 in Buffalo werd gehouden, kwam de 27-jarige predikant met een gedurfd plan om een einde te maken aan de slavernij, waarbij hij aandrong op een gewapende opstand van de slaven. “Als jullie in deze generatie vrij willen zijn, dan is dit jullie enige hoop”, zei hij. “Hoezeer u en wij allen het ook wensen, er is niet veel hoop op verlossing zonder het vergieten van bloed. Als jullie moeten bloeden, laat het dan in één keer komen – sterf liever als vrije mensen, dan te leven als slaven.”

Garnet kwam tot deze radicale conclusie omdat hij geloofde dat het de enige manier was om de Verenigde Staten te stoppen met het verspreiden van slavernij via oorlogsvoering over het continent: “De Farao’s zijn aan beide zijden van de bloedrode wateren!” Ds. Garnet gaf een lezing. “Jullie kunnen niet en masse naar de heerschappijen van de Britse koningin trekken – jullie kunnen niet door Florida trekken en Texas onder de voet lopen, en tenslotte vrede vinden in Mexico. De propagandisten van de Amerikaanse slavernij spenderen hun bloed en schatten, opdat zij de zwarte vlag in het hart van Mexico kunnen planten en kunnen rellen in de zalen van de Montezumas.”

Garnet interpreteerde de omstreden Amerikaanse invasie in Mexico, die in 1846 de Mexicaans-Amerikaanse oorlog ontketende, als een duivels plan om de vlag van de slavernij opnieuw te planten in een republiek die de chattel bondage effectief had afgeschaft. In tegenstelling tot de politici die haat predikten tegen de Mexicanen, herinnerde Garnet de Amerikanen eraan dat voortvluchtige slaven regelmatig een toevluchtsoord vonden in Mexico. Garnet prees het Mexicaanse volk als “vrijheidslievende broeders” en “ultra-abolitionisten”. Garnets inzicht in de rol die Mexicaanse en Latijns-Amerikaanse abolitionisten speelden in de wereldwijde strijd tegen de slavernij was van invloed op zijn latere kruistochten voor de mensenrechten.

Nadat hij tijdens de Burgeroorlog zwarte soldaten had helpen rekruteren voor het leger van de Unie – en ternauwernood ontsnapte aan een wraakzuchtige blanke menigte tijdens de New York Draft Riots van 1863 – werd Garnet de eerste Afro-Amerikaan die een preek hield voor het Congres van de Verenigde Staten. Op 12 februari 1865 drong Rev. Garnet er bij het Congres op aan om het 13e Amendement formeel aan te nemen. Hij zei: “Als de slavernij alleen uit noodzaak is vernietigd, laat dan iedere klasse volgens het dictaat van de gerechtigheid het kiesrecht krijgen. Dan zullen we een Grondwet hebben die door iedereen zal worden geëerd, heersers die zullen worden geëerd en vereerd, en een Unie die oprecht zal worden bemind door een dapper en patriottisch volk, en die nooit kan worden verbroken.”

Aan het einde van de Burgeroorlog uitte Henry Garnet zijn teleurstelling over wat hij beschouwde als voorbarige vieringen van het einde van de slavernij. Ds. Garnet drong er bij de abolitionisten op aan hun anti-slavernij organisaties opnieuw op te zetten om het voortbestaan van de slavernij in landen als Cuba en Brazilië te bestrijden. Op het hoogtepunt van de Reconstructie drong Garnet er bij de Afro-Amerikanen op aan om hun strijd voor de goedkeuring van wetgeving voor gelijke rechten te verbinden met de Cubaanse bevrijdingsstrijd tegen de Spaanse overheersing. In 1872 hielp de populaire predikant bij het organiseren van het Cubaanse Anti-Slavernij Comité, dat filialen oprichtte in Florida, Louisiana, New York, Californië en andere staten. Het comité lanceerde een nationale beweging om te eisen dat de Verenigde Staten steun zouden verlenen aan de Cubaanse patriotten die streden voor onafhankelijkheid van het Spaanse Rijk.

Op een massabijeenkomst die in 1877 in Philadelphia werd gehouden, zette Ds. Garnet uiteen dat het werk van de afschaffing van de slavernij onvolledig was. “Als de oudgediende abolitionisten van de Verenigde Staten zich niet uit de dienst hadden teruggetrokken,” betoogde hij, “geloof ik dat er nu geen enkele slaaf meer op het eiland Cuba zou zijn geweest.” Ds. Garnet vervolgde: “Wij sympathiseren met de patriotten van Cuba, niet alleen omdat zij Republikeinen zijn, maar omdat hun triomf de vernietiging van de slavernij in dat land zal zijn.” Cubaanse bevrijdingsleiders, waaronder de grote generaal Antonio Maceo, ontmoetten Garnet en andere Afro-Amerikaanse activisten om een internationale coalitie te vormen die de betekenis van emancipatie drastisch uitbreidde.

Voor een herdenkingsdienst in de Grote Zaal van de Cooper Union in New York City, waar alleen een staande zaal aanwezig was, merkten Garnets landgenoten in de Anti-Slavery Society op: “Omdat hij persoonlijk de ellende van de vertrapten van zijn ras had meegemaakt, leek hij des te beter in staat om mee te voelen met de vertrapten en getroffenen in elk klimaat…”

En toch droegen de kracht en de breedte van Garnets pleidooi bij aan zijn latere obscuriteit. Zijn aansporingen tot opstand vóór de oorlog hadden de hoofdstroom van de abolitionistische beweging angst aangejaagd. En later hadden Amerikaanse historici de neiging zich te concentreren op binnenlandse aangelegenheden tijdens de periode van de wederopbouw, door die tijd te beschouwen als een “nationale gebeurtenis”, en niet zozeer op het internationale solidariteitswerk dat hij verrichtte. Die visie heeft ertoe geleid dat velen de manier missen waarop Garnet het Afro-Amerikaanse burgerschap verbond met de emancipatie van mensen in andere naties, en de rol die hij speelde verdoezelen.

Heden ten dage, wanneer de president van de Verenigde Staten zowel landen in Afrika als Haïti en El Salvador afwijst, en wanneer politici vaak proberen ons van elkaar en van de wereld te verdelen, is het tijd om het leven van Henry Highland Garnet te gedenken – en hoe het eruit ziet om aan de kant van de onderdrukten te staan, niet alleen in eigen land maar overal ter wereld.

Historici leggen uit hoe het verleden het heden informeert

Paul Ortiz is de auteur van het nieuwe boek An African American and Latinx History of the United States, nu verkrijgbaar bij Beacon Press.

Contact ons op [email protected].