Hoe anderen je zien

“Als het zelf gekleed is, wordt het tegelijkertijd aangesproken.” – Stone, 1962, p. 102

Het oude adagium “Kleed je voor de baan die je wilt” is misschien meer dan een kernachtig gezegde, en psychologen die identiteit bestuderen, hebben interessante dingen te zeggen over dit onderwerp.

Het is geen geheim dat kleren, auto’s, huizen en zelfs mobiele telefoons meer dan alleen praktische functies hebben. Ze worden ook gebruikt als vormen van zelfexpressie die status, groepslidmaatschap, individualiteit of persoonlijke smaak kunnen aangeven. Via onze kleding kunnen we elkaar stille signalen geven die anderen duidelijk maken hoe we verwachten dat ze ons behandelen. Dit werkt omdat we de neiging hebben situaties en mensen heel snel te beoordelen en ze in categorieën in te delen die we al begrijpen. Deze cognitieve snelkoppeling, bekend als representatieve vooringenomenheid, bespaart ons kostbare reken-energie, maar leidt er ook toe dat we met heel weinig informatie al te verregaande generalisaties maken. Representatieve vooringenomenheid is de neiging om NIET elke persoon als een individu te behandelen, maar om veronderstellingen te maken op basis van eigenschappen die we waarnemen en die lijken op de eigenschappen van anderen die we al begrijpen. Een dunne, blonde vrouw in yogabroek die in een minibusje stapt? Je denkt al dat je weet wat ze is. Een man in een gestreept pak, sluik haar en een zijden zakdoek? Je neemt aan dat hij niet de conciërge is. Eén studie wees zelfs uit dat mensen die zwart droegen als agressiever werden gezien dan degenen die lichte kleuren droegen (Vrij, 1997).

Hoe je jezelf ziet

Dressing to impress kan beïnvloeden hoe anderen ons zien, maar wat misschien minder voor de hand ligt, is hoe het ons eigen zelfgevoel kan beïnvloeden. Sommige psychologen denken dat fysieke voorwerpen, zoals kleding, kunnen worden gebruikt om ons innerlijk denken te veranderen, waardoor we gemakkelijker in een rol stappen die we niet kennen door ons eerst zo aan te kleden (Solomon, 1983). De theorie hierachter (technisch symbolisch interactionisme genoemd) is dat wanneer wij ons omringen met voorwerpen die een bepaalde rol symboliseren (leraar, motorrijder, leidinggevende, sportschoolrat, enz.) ons identiteitsgevoel begint te interageren met die symbolen, en wij ons onbewust gaan gedragen op de manier waarop wij verwachten dat iemand die zulke kleren draagt zich zal gedragen. Dit kan onze culturele liefde voor het kleden in kostuums verklaren (Halloween, cosplay, themafeesten) omdat het ons in staat stelt tijdelijk een nieuwe persoonlijkheid aan te trekken samen met de kleding.

Als symbolisch interactionisme echt is, dan kan het kleden voor de baan die je wilt onbewust je gedrag veranderen, je helpen beter te presteren, en die promotie te verdienen. Er is echter een grens die je niet wilt overschrijden. Het is één ding om je beste zelf te zijn. Het is iets heel anders om competentie te veinzen terwijl je die gewoon niet hebt.

Te hard proberen – wanneer kleren compensatie zijn

“Bijna alle absurditeit van gedrag komt voort uit de imitatie van degenen op wie we niet kunnen lijken.” – Samuel Johnson

Soms, als we geen ervaring hebben in een bepaalde rol, kan het kleden van de rol ons helpen om ons zelfvertrouwen op te krikken, onze creatieve sappen te laten vloeien, en onze doorzetter-attitude op te krikken. Soms echter is het kleden van de rol een daad van onzekerheid – het maskeren van een realiteit van incompetentie.

Wanneer mensen onzeker zijn over hun vermogen om te presteren in een rol, kleden ze zich soms om hun eigen onzekerheid te compenseren. Een klassiek voorbeeld hiervan is hoe de nieuwe rijken de neiging hebben om zich bezig te houden met ‘opzichtige consumptie’ om hun rijkdom te tonen (Warner en Lunt, 1941), terwijl degenen met ‘oud geld’ de neiging hebben om te vermijden dat ze er een show van maken (Assael, 1981). Uit een interessant onderzoek onder studenten aan een business school bleek dat degenen met slechte cijfers en slechtere vooruitzichten op een baan meer geneigd waren het ‘uniform’ van een succesvolle zakenman te dragen. Dure horloges, pakken en kortgeknipt haar werden vaker gedragen door de incompetente studenten dan door de studenten die uitblonken (Wicklund et al., 1981).

Kortom, het lijkt erop dat je kleden voor succes potentiële voordelen heeft die verder gaan dan hoe anderen je zien. Het kan u ook helpen uzelf te zien in die nieuwe rol waar u naar toewerkt, en u onbewust helpen de rol te spelen, en niet alleen te kijken. Wees echter voorzichtig, want het dragen van het uniform compenseert niet echt voor een gebrek aan bekwaamheid. Wees eerlijk tegenover jezelf als je aan het compenseren bent en denk na over het upgraden van je vaardigheden voordat je je garderobe upgradet.