-
Geschreven door Dan Edwards op 14 december 2018
Last bijgewerkt: 17 december 2020
Vlooien zijn kleine parasitaire insecten die leven van het bloed van hun gastheren, zoals katten en honden. Vlooien zijn meestal bruin, roodbruin of zwart van kleur en kunnen moeilijk te herkennen zijn. Ze kunnen met het blote oog worden gezien, maar ze zijn moeilijk te vinden in de vacht van dieren en in tapijt- of meubelvezels.
Hoe groot zijn volwassen vlooien?
Een volwassen vlo is 1,5 tot 3,2 millimeter lang en meestal donkerbruin van kleur. Volwassen vrouwtjes zijn groter dan mannetjes en de gemiddelde grootte van een vrouwtje is 2,5 millimeter. Mannetjes kunnen maar 1 millimeter lang zijn.
Een van de redenen dat vlooien moeilijk te herkennen zijn, is dat wanneer ze een geschikte gastheer vinden, ze zich niet zullen verplaatsen. Wanneer ze een voorraad bloed heeft gevonden, blijft de vlo daar graag om zich te voeden en het vrouwtje legt haar eitjes op de gastheer.
De vlo is een echt insect en heeft daarom 3 lichaamssegmenten en 6 poten. De 3 lichaamssegmenten zijn de kop, het borststuk en het achterlijf. Het lichaam van de vlo is smal en lijkt van beide kanten samengedrukt te zijn.
Het lichaam van een vlo wordt beschermd door platen die sclerieten worden genoemd. Deze harde platen beschermen de vlo tegen dierenbeten en verwondingen wanneer ze springen. Het lichaam is bedekt met haren die vanaf de kop naar achteren wijzen.
De vlo heeft een glanzend uiterlijk door klieren die zich aan de voorkant van het lichaam bevinden. Deze klieren scheiden een olieachtige substantie af die het lichaam van de vlo een glans geeft. Door deze glans kunnen vlooien zich gemakkelijk door dierenvacht en andere vezels bewegen.
Kop
De vlooien hebben een smalle kop waardoor ze gemakkelijk door dierenvacht en tapijtvezels heen kunnen komen. De kop heeft 2 ogen, maar in tegenstelling tot de meeste insecten die samengestelde ogen hebben, heeft de vlo enkelvoudige ogen. De ogen zijn donker en rond met enkele biconvexe lenzen.
De kop van de vlo is uitgerust met een antenne die verantwoordelijk is voor de zintuigen van het insect. De antenne detecteert tast, reuk, vochtigheid, trillingen en temperatuur. Het mannetje heeft een langere antenne dan het vrouwtje, die hij gebruikt om het vrouwtje vast te houden tijdens de paring.
De vlo heeft een mond waarmee hij de huid van dieren en mensen kan doorboren om bloed te zuigen. De onderlip van de mond bevat 3 styletten, en de middelste wordt gebruikt om bloed uit de gastheer van het insect te zuigen. De structuur die het doorsteekmechanisme vormt, wordt de fascikel genoemd.
Thorax
De thorax bestaat uit 3 segmenten, namelijk de metathorax, mesothorax en prothorax. De achterste delen van elk segment overlappen elkaar, waardoor ze kunnen samenknijpen. De gewrichten van de thorax van de vlo zijn flexibel waardoor ze gemakkelijker kunnen bewegen.
Aterdomen
Het achterlijf van de vlo heeft 10 segmenten waarvan er slechts 8 zichtbaar zijn. Volwassen vrouwelijke vlooien hebben een groter en zwaarder achterlijf dan de mannelijke. Het achterlijf van het vrouwtje heeft een afgeronde achterkant (dorsaal) en het achterlijf van het mannetje is veel platter.
Het achterlijf van het mannetje heeft een meer gebogen onderkant waardoor het soms lijkt alsof ze op hun kop zitten. Het inspecteren van het achterlijf van een vlo is een van de manieren om het geslacht te bepalen.
De grootte van een volwassen vlo verandert naargelang hij bloed heeft opgezogen. Vóór het nuttigen van een bloedmaaltijd overlappen de 10 segmenten van zowel het mannelijke als het vrouwelijke achterlijf van de vlo elkaar. De vlo is dus kleiner en compacter voordat hij zich voedt.
Zodra er bloed is gegeten, gaan de 10 buiksegmenten open om het bloed op te vangen. Wanneer de bloedmaaltijd is genuttigd, zetten de segmenten zich uit en neemt de grootte van de vlo toe. Na een bloedmaaltijd kan de grootte van een volwassen vlo verdubbelen.
Kijkend naar het laatste segment van het achterlijf zijn de geslachtsorganen zichtbaar en is er een sensilium te zien. Het sensilium (een zintuig) registreert temperatuur, beweging en trillingen. Dit zintuig is van vitaal belang voor de vlo, omdat het hem helpt een gastheer te vinden om zich mee te voeden.
De levensduur van een volwassen vlo is meestal 2 tot 3 maanden, maar afhankelijk van de omgeving kunnen ze wel 12 tot 18 maanden oud worden. Als de temperatuur, de vochtigheid en de bloedbron perfect zijn, zal de vlo langer leven. Als er geen gastheer is waar de vlo zich mee kan voeden, zal hij binnen een paar dagen sterven.
Hoe groot zijn vlooieneieren?
Vlooieneieren zijn half doorzichtig, wit en ze zijn eivormig en glanzend. De minuscule eitjes lijken op zoutkorrels en zijn 0,5 mm lang en 0,3 mm breed. Hoewel ze minuscuul zijn, kunnen de eitjes van dichtbij met het menselijk oog worden gezien.
Wanneer de eitjes zich op lichtgekleurd dierenhaar of tapijt bevinden, zijn ze met het blote oog zeer moeilijk waar te nemen. Naarmate de eitjes rijpen, worden ze iets donkerder van kleur en zijn ze beter te zien. Als de eitjes gelegd zijn, zijn ze plakkerig en nat, maar na een paar uur zijn ze snel droog. De eitjes mogen niet verward worden met vlooienvuil, dat veel donkerder van kleur is.
Vlooieneitjes zijn kwetsbaar, en kunnen door hun gelachtige structuur gemakkelijk beschadigd worden. De wand van het ei is slechts één picometer dik en de larven kunnen door de dunne semi-transparante eierschaal worden gezien.
Het vrouwtje legt, afhankelijk van de soort, slechts 2 eitjes na het consumeren van bloed of zelfs enkele tientallen. In een mensenleven kan het vrouwtje duizenden eitjes leggen. De eitjes hebben 1 tot 12 dagen nodig om uit te groeien tot larven.
Hoe groot zijn vlooienlarven?
Als de vlooienlarven uit het ei komen, zijn ze twee millimeter lang en met het blote oog goed te zien. Het komt echter zelden voor dat je vlooienlarven ziet, omdat ze zich verstoppen in tapijtvezels, spleten en donkere plaatsen. Vlooienlarven zijn blind, negatief fototactisch en ze mijden zonlicht.
Vlooienlarven ontwikkelen zich in drie stadia die bekend staan als de eerste, tweede en derde instars. De larven hebben geen poten maar wel borstelharen waarmee ze zich kunnen voortbewegen. In elk ontwikkelingsstadium vervelt de larve van de haren en neemt in omvang toe.
Tijdens de ontwikkeling voeden de larven zich met afval zoals dode huid, organisch materiaal en uitwerpselen van volwassen vlooien. Als de larve afval heeft gegeten, verandert de kleur van doorschijnend wit in roodbruin.
Als de larven het prepupae stadium bereiken, zijn ze vier tot vijf millimeter lang en een halve millimeter breed. Dit is twee keer zo groot als een volgroeide vlo en vlak voor het verpoppen worden de larven korter. In dit stadium beginnen de larven een cocon te spinnen, klaar voor de volgende levensfase.
Het larvenstadium duurt van 4 tot 18 dagen en dan wordt een zijdeachtige cocon geweven.
Hoe groot zijn vlooienpoppen?
Als de zijden cocon geweven is, is hij vier tot vijf millimeter lang en één millimeter breed. De cocon vouwt zich om in een U-vorm en blijft zijde spinnen. De zijdeachtige buitenlaag van de cocon is kleverig en trekt vuil aan om zich te camoufleren.
Door de ophoping van vuil kan de cocon groter lijken dan hij in werkelijkheid is. De breedte van de cocon kan oplopen tot twee millimeter. De cocons zijn ovaal van vorm en zien er vaak uit als kleine klompjes aarde.
Hoewel de cocon groot genoeg is om met het blote oog te zien, hebben ze de neiging zich op donkere plaatsen te verstoppen. De cocons verbergen zich in tapijtvezels, meubels en kleine scheurtjes in vloeren. Het vuil dat aan de cocon is blijven kleven maakt het voor de meeste mensen moeilijk ze te identificeren.
In sommige gevallen ontwikkelt zich een naakte pop en is er geen cocon. De naakte pop lijkt sterk op een volgroeide vlo en sommige kenmerken zijn duidelijk zichtbaar.
Het popstadium kan kort zijn en de volwassen vlo komt na enkele dagen uit de pop, maar het kan afhankelijk van de omgeving wel een jaar duren. Vlooien kunnen in het popstadium enkele maanden overleven zonder gastheer.
Hoe herken je een vlo van andere insecten
Het is gemakkelijk om vlooien te verwarren met andere insecten zoals bedwantsen als je geen expert bent. Vlooien zijn kleiner dan bedwantsen en meer ovaal van vorm, waardoor ze gemakkelijker te identificeren zijn. Vlooien zijn slanker dan veel andere insecten, wat een ander kenmerk is dat hen onderscheidt.
De meerderheid van de insecten heeft vleugels en kan vliegen, maar vlooien hebben geen vleugels, wat kan helpen om ze te identificeren. Vlooien zijn geweldige springers, en hun achterpoten zijn lang en krachtig. Een volwassen vlo kan wel 18 centimeter verticaal en 30 centimeter horizontaal springen.
Samenvatting
In alle vier de levensstadia, en voor en na het voeden, zijn vlooien piepklein, maar ze kunnen toch met het blote oog (net) gezien worden. Wat het moeilijk maakt om ze te zien is hun kleur, hun vermogen om zich te verbergen, en het feit dat ze zich zo snel verplaatsen.