A. “Luister naar Mij.”

1. (1-3) Luisteren: De trouw van de Heer in het verleden is een belofte van toekomstige zegen.

“Luister naar Mij, gij die de gerechtigheid volgt,
gij die de Heer zoekt:
Luister naar de rots waaruit gij gehouwen zijt,
En naar het gat van de kuil waaruit gij gegraven zijt.
Kijk naar Abraham, uw vader,
En naar Sara, die u baarde;
Want Ik riep hem alleen,
En zegende hem en vermeerderde hem.”
Want de Heer zal Sion troosten,
Hij zal al haar woeste plaatsen troosten,
Hij zal haar woestijn maken als Eden,
en haar woestijn als de tuin des Heren;
Geluk en blijdschap zullen daarin gevonden worden,
Dankzegging en de stem van melodie.

a. Luistert naar Mij, gij die de gerechtigheid volgt: De Heer spreekt hier tot Zijn volk, maar Zijn volk heeft moeite gehad naar Hem te luisteren. Dus, drie keer in dit hoofdstuk, wordt de vermaning gegeven: Luister naar Mij.

b. Kijk naar de rots waaruit u bent gehouwen…. Kijk naar Abraham, uw vader, en naar Sara die u gebaard heeft: God raadt Zijn volk aan om te kijken naar Zijn werk in Zijn volk in voorbije dagen. Dit is een van de grote heerlijkheden van Gods woord aan ons; het vertelt ons hoe God met Zijn volk heeft gehandeld en geeft ons geloof en leiding voor Zijn werk in ons leven – als we naar Hem willen luisteren.

i. Toen Jesaja hier tot hen sprak, bevond Gods volk zich op een ontmoedigende plaats. Zij voelden zich verslagen, en de profeet vertelde hen te kijken naar Gods werk in en door Zijn volk in voorbije dagen.

ii. “Als een christen eenmaal wordt opgevreten door ontmoediging en ongeloof, dan is er veel voor nodig om hem daaruit te schudden. Deze twee emoties zijn de meesterzetten van Satan. Zolang het kind van God een houding van lofprijzing en vertrouwen in de Heer handhaaft, is hij onoverwinnelijk. Zodra de duivel hem ontmoedigd krijgt, krijgt die arme man echt een pak slaag!” (Redpath)

c. Want Ik riep hem alleen, en zegende hem en vermeerderde hem: Abraham was één man, uit één eenvoudige familie. Toch riep God hem alleen en vermeerderde hem. Dit moet Zijn volk er vandaag aan herinneren dat God niet veel mensen nodig heeft om een groot werk te doen. Hij kan één man alleen zegenen en vermeerderen. Jesaja wilde dat Gods volk – hier bedoeld zijn de terugkerende ballingen uit Babylon, en die van Israëls uiteindelijke herverzameling – zich niet zou laten ontmoedigen door hun kleine aantal, maar zich zou realiseren dat net zoals Hij grote dingen deed met Abraham en Sara, Hij ook grote dingen kan doen door hen.

d. Want de Here zal Sion troosten…Hij zal haar wildernis maken als Eden…Vreugde en blijdschap zullen er gevonden worden: De herinnering aan Abraham en Sara moet hen hoop geven voor deze belofte. De belofte lijkt te mooi om waar te zijn, maar door gelovig Gods werk in mensen als Abraham en Sara te gedenken, zouden zij het geloof hebben om Gods belofte aan hen vandaag te geloven.

i. Dit laat zien hoe wij kunnen profiteren door Gods werk in het leven van anderen. Wanneer wij horen van wat God heeft gedaan en doet in het leven van anderen, kan dat ons geloof opbouwen voor Gods werk in ons eigen leven.

e. Hij zal haar wildernis maken als Eden, en haar woestijn als de hof des Heren: Dit herinnert ons eraan dat, hoewel deze beloften een nabije vervulling hadden in de terugkeer uit de gevangenschap van Babylon, hun uiteindelijke vervulling is in een herverzameld, gezegend en gered Israël in het millennium.

2. (4-6) Luister: Het heil en de gerechtigheid van de Heer zijn voor eeuwig.

“Luister naar Mij, Mijn volk;
en luister naar Mij, o Mijn volk:
Want het recht zal van Mij uitgaan,
En Ik zal Mijn gerechtigheid doen rusten
als een licht voor de volken.
Mijn gerechtigheid is nabij,
Mijn heil is uitgegaan,
En Mijn armen zullen de volken richten,
De kusten zullen op Mij wachten,
En op Mijn arm zullen zij vertrouwen.
Ophef uw ogen naar de hemel,
en kijk naar de aarde eronder.
Want de hemelen zullen verdwijnen als rook,
de aarde zal oud worden als een kleed,
En zij die erin wonen zullen op dezelfde wijze sterven,
Maar Mijn heil zal voor altijd zijn,
En Mijn gerechtigheid zal niet worden afgeschaft.

a. Ik zal Mijn gerechtigheid doen rusten als een licht voor de volken: Wanneer de Heer uiteindelijk Israël zal herrijzen, zegenen en redden, zal Hij ook Zijn gerechtigheid doen schijnen over de hele wereld – over Israël (Mijn volk) en over alle volken (de volkeren).

b. Want de hemelen zullen verdwijnen als rook, de aarde zal oud worden als een kleed: Dit zijn verwijzingen naar verschijnselen rond de wederkomst van Jezus (Mattheüs 24:35, 2 Petrus 3:7-10, Openbaring 6:12-17). Dit is uiteindelijk het moment waarop de gerechtigheid van de Heer zal worden getoond aan Israël en alle volken.

i. Het oordeel van de Here is niet alleen duidelijk in de schepping, maar ook over de mensheid: Zij die daarin wonen, zullen op gelijke wijze sterven.

c. Maar Mijn heil zal eeuwig zijn, en Mijn gerechtigheid zal niet worden afgeschaft: Zij die aan de aarde (niet aan de hemel) gebonden zijn, zullen worden weggeworpen, en zelfs de aarde zal verdwijnen. Maar nooit de gerechtigheid of het heil van God. Zij blijven en zijn blijvender dan zelfs de hemel en de aarde. We hoeven niet bang te zijn dat God Zijn karakter (Mijn gerechtigheid) of Zijn gedachten over ons (Mijn verlossing) zal veranderen. Dit is iets om naar te luisteren.

3. (7-8) Luister: Vreest God, niet de mens.

“Luistert naar Mij, gij die de gerechtigheid kent,
gij volk in welks hart Mijn wet is:
Vreest de smaad der mensen niet,
Niet vreest voor hun beledigingen.
Want de mot zal hen opeten als een kleed,
en de worm zal hen opeten als wol,
Maar Mijn gerechtigheid zal voor altijd zijn,
En Mijn heil van geslacht tot geslacht.”

a. Luister naar Mij…Wees niet bang voor de verwijten van de mensen: Wetende de bestendigheid van de gerechtigheid en het heil van de Heer, en de voorbijgaande aard van de goddelozen (want de mot zal hen opeten als een kleed), moeten wij naar God luisteren, en niet bang zijn voor de mensen.

i. Ik kan mij niet voorstellen dat een waarachtig mens zegt: ‘Ik heb Christus lief, maar ik wil niet dat anderen weten dat ik Hem liefheb, opdat zij mij niet uitlachen.’ Dat is een reden om uitgelachen te worden, of liever, om over te wenen. Bang om uitgelachen te worden? O meneer, dat is inderdaad een laffe angst!” (Charles Spurgeon, Het geheim van de liefde tot God)

ii. “Toch bent u een lafaard. Ja, zeg het maar in het Engels: u bent een lafaard. Als iemand u zo zou noemen zou u rood worden in het gezicht; en misschien bent u geen lafaard met betrekking tot enig ander onderwerp. Wat een schande is het dat terwijl u moedig bent over al het andere, u laf bent over Jezus Christus. Dapper voor de wereld en laf tegenover Christus!” (Charles Spurgeon, Cheer for the Worker, and Hope for London)

b. Maar Mijn gerechtigheid zal eeuwig zijn, en Mijn verlossing van geslacht tot geslacht: Wetende dat de gerechtigheid en het heil van de Heer blijvend zijn en de tegenstand en het spotten van de goddelozen tijdelijk, moeten wij sterk staan in het geloof. Dit is iets om naar te luisteren.

B. “Ontwaak, ontwaak!”

1. (9-16) Ontwaak voor de kracht en de grootheid van de Heer.

Waak, ontwaak, zet kracht op,
O arm van de Heer!
Waak als in de oude dagen,
In de geslachten van oudsher.
Bent Gij niet de arm die Rachab verscheurde,
en de slang verwondde?
Bent Gij niet Degene Die de zee droogde,
de wateren van de grote diepte;
Die de diepten der zee tot een weg maakte,
Om de verlosten over te steken?
Zo zullen de vrijgekochten des Heren wederkeren,
en met gezang tot Sion komen,
met eeuwige vreugde op hun hoofd.
Zij zullen vreugde en blijdschap verkrijgen,
Lijden en zuchten zullen wegvlieden.
“Ik, Ik, ben het, die u troost.
Wie zijt gij, dat gij bang zijt
voor een man, die sterven zal,
en voor den zoon des mensen, die als gras zal worden?
En gij vergeet de Here, uw Maker,
Die de hemelen heeft uitgespannen
En de grondvesten der aarde heeft gelegd;
Jij hebt elke dag voortdurend gevreesd,
omwille van de woede van de onderdrukker,
wanneer hij zich opmaakt om te vernietigen.
En waar is de woede des onderdrukkers?
De gevangen banneling haast zich, opdat hij losgelaten worde,
Om niet te sterven in den kuil,
En opdat zijn brood niet zou ontbreken.
Maar Ik ben de Here, uw God,
Om de zee te verdelen, welker golven bruisen,
De Here der heerscharen is Zijn naam.
En Ik heb Mijn woorden in uw mond gelegd,
Ik heb u bedekt met de schaduw Mijner hand,
Om de hemelen te planten,
De grondvesten der aarde te leggen,
En tot Sion te zeggen: ‘Gij zijt Mijn volk.'”

a. Ontwaak, ontwaak, zet u schrap, o arm des Heren: Hier roept de gelovige gelovige de Here aan, Hem zoekend om verlossing. Zij weten van Gods grote werken in het verleden (Ontwaak als in oude dagen) maar vragen God om nu voor hen te handelen.

i. Vreemd genoeg is het, hoewel het op deze manier is geformuleerd (en terecht), eigenlijk meer een oproep tot geloof voor de gelovige dan een poging om God wakker te schudden. Psalm 121:4 herinnert ons eraan: Zie, Hij die Israël bewaart, zal sluimeren noch slapen. Toch is het heerlijk voor de gelovige om de Heer op deze manier aan te roepen, omdat het ons geloof wakker schudt.

b. Zijt Gij niet de arm die Rachab verscheurde, en de slang verwondde? Onder Gods grote werken die herinnerd worden is Zijn nederlaag van Rachab. Maar wanneer sneed God Rachab uit elkaar, en verwondde een slang? De naam Rachab betekent hoogmoed, en sinds de hof van Eden wordt de slang geassocieerd met Satan (Genesis 3:1-6). Dit spreekt in poëtische termen over Gods overwinning op Satan, zoals ook in Psalm 89:10.

c. Zo zullen de vrijgekochten des Heren wederkeren, en met gezang tot Sion komen: Met elke vijand verslagen, en met elk obstakel uit de weg geruimd, wordt Gods volk hersteld. Ook dit is een belofte met zowel een nabije als een uiteindelijke vervulling.

d. Wie zijt gij, dat gij bevreesd zijt voor een man, die sterven zal: Met zulke glorieuze beloften, en zo’n machtige God, hebben we geen reden om bang te zijn voor de mens. De mens kan nooit Gods plan voor ons leven ongedaan maken. Vergeleken met de grote macht van God, zijn zij als gras.

e. Gij vergeet de Here, uw Maker…Gij hebt voortdurend elke dag gevreesd: Die twee gaan samen. Wij zullen slechts voortdurend elke dag in vrees leven als wij de Here vergeten. Als we de Heer vergeten, vergeten we Zijn tedere liefde en zorg voor ons: Ik heb u bedekt met de schaduw van Mijn hand… en zeg tot Sion: “Gij zijt Mijn volk.” Dit is iets om wakker van te liggen.

i. De uitdrukking Ik heb u bedekt met de schaduw van Mijn hand herinnert ons aan hoe God Mozes met Zijn hand bedekte, toen Mozes zich verborg in de rots en de Here Zijn heerlijkheid voor Mozes deed voorbijgaan (Exodus 33:17-23).

ii. De Here zou Zijn volk op dezelfde wijze beschutten en beschermen. Niets komt tot ons, tenzij het eerst door Zijn raad is gegaan. “Stel de vraag opnieuw: ‘Waar is de woede van de onderdrukker?’ En het antwoord komt, het is onder de controle van God. Zelfs Satan, uw felste vijand, – God heeft hem geschapen, God regeert hem, God kan met hem doen wat Hij wil. En wat de armoede betreft waarvoor u bang bent, die zal niet komen tenzij God het toelaat; en als ze komt, kan de Heer ze verlichten.” (Spurgeon)

2. (17-23) Ontwaak voor de werkelijkheid van Gods toorn.

Waak, ontwaak!
Jij, Jeruzalem,
Jij, die gedronken hebt aan de hand des Heren
De beker van Zijn toorn;
Jij hebt gedronken van de droesem van de beker der beven,
En hebt die leeggedronken.
Er is niemand om haar te leiden
onder al de zonen, die zij heeft voortgebracht;
er is ook niemand, die haar bij de hand neemt
onder al de zonen, die zij heeft voortgebracht.
Deze twee dingen zijn u overkomen;
Wie zal er medelijden met u hebben?
Verwoesting en verderf, hongersnood en zwaard-
Door wie zal ik u troosten?
Uw zonen zijn flauwgevallen,
zij liggen aan het hoofd van alle straten,
als een antilope in een net;
zij zijn vol van de woede des Heren,
de berisping van uw God.
Hoor daarom dit, gij verdrukten,

En dronken, maar niet van wijn.
Dus zegt uw Heer,
De Heer en uw God,
Die de zaak van Zijn volk bepleit:
“Zie, Ik heb uit uw hand genomen,
de beker der beven,
de droesem van de beker van Mijn toorn;
die zult gij niet meer drinken.
Maar Ik zal hem in de hand leggen van hen, die u verdrukken,
die tot u gezegd hebben,
‘Ga liggen, opdat wij over u lopen.’
En gij hebt uw lichaam gelegd als de grond,
en als de straat, voor hen, die over u lopen.”

a. Ontwaak, ontwaak! Sta op, o Jeruzalem: Deze wakeup call is gericht tot Jeruzalem. Gods volk valt soms geestelijk “in slaap” en moet wakker gemaakt worden. Romeinen 13:11-12 zegt: En doet dit, wetende de tijd, dat het nu de hoogste tijd is om uit de slaap te ontwaken; want nu is onze verlossing naderbij dan toen wij voor het eerst geloofden. De nacht is ver voorbij, de dag is nabij. Laten wij daarom de werken der duisternis afleggen, en de wapenrusting des lichts aandoen.

b. Gij, die van de hand des Heren gedronken hebt, de beker van zijn toorn: Een veel voorkomend beeld van het oordeel in het Oude Testament is de beker van Gods toorn of woede. Het idee is dat God een beker “vol” van zijn toorn geeft aan hen die onder het oordeel staan, en dat zij die moeten drinken. Hier roept God Jeruzalem op zich te herinneren dat zij aan de hand van de Here, de beker van Zijn toorn gedronken hebben, toen zij Gods oordeel ondergingen door de Babyloniërs.

i. Het beeld wordt zo mogelijk nog versterkt: Gij hebt de droesem gedronken van de beker der beving, en hebt die leeggedronken. Niet alleen heeft Jeruzalem de beker gedronken, maar zij hebben hem ook leeggedronken – tot de droesem op de bodem van de beker. Zij hadden verwoesting en vernietiging, hongersnood en zwaard meegemaakt, en dit was Gods beker voor hen.

ii. Dit krachtige beeld was in de gedachten van Jezus toen Hij bad in de hof van Gethsemane op de avond voor Zijn kruisiging. Toen Hij bad: Vader, indien het Uw wil is, neem deze drinkbeker van Mij weg; nochtans, niet Mijn wil, maar de Uwe geschiede (Lukas 22:42), had Hij de drinkbeker van Gods toorn in gedachten, die Hij op het punt stond te drinken – tot op de bodem – aan het kruis.

c. Zie, Ik heb uit uw hand genomen de beker der beven, de droesem van de beker van Mijn toorn; gij zult die niet meer drinken: De Heer weet wanneer Hij de beker moet geven, en wanneer Hij hem van Zijn volk moet nemen. Nu is het tijd voor hun verlossing en voor de schande van hun vijanden, zo belooft de Here: Ik zal het in de hand leggen van hen die u verdrukken. We moeten altijd wakker zijn voor Gods timing en liefdevolle beloften.

i. “Wanneer het geloof zwak is, zijn de mensen in een vreselijke haast, maar een sterk geloof oordeelt niet dat de Heer slap is wat zijn belofte betreft. Omdat God zijn doel met oneindige rust bereikt, heeft hij een geloof lief dat geduldig is en niet op deze of de volgende dag zijn beloning zoekt. Hij die gelooft, zal zich niet haasten”, dat wil zeggen, hij zal zich niet schamen of door de tegenwoordige beproevingen in verwarring gebracht worden, zodat hij zich tot ongelovige daden zal haasten. Geloof laat tijden en seizoenen bij God, aan wie zij toebehoren.” (Spurgeon)

ii. Die tot u gezegd hebben: “Ga liggen, dan kunnen wij over u heen lopen”: Deze “barbaarse praktijk…is goed gedocumenteerd in het oude Nabije Oosten, vooral, maar niet uitsluitend, in Assyrische inscripties” (Grogan). Maar God zal deze vernedering geven aan hen die Zijn volk vernederden.