Extracten van zoethoutwortel worden in veel landen op grote schaal gebruikt als smaakstof, ademverfrisser en als snoepgoed. Er is gerapporteerd dat zoethoutconsumptie de serumtestosteronconcentraties verlaagt (1). Een verklaring voor dit resultaat was dat glycyrrhizinezuur, het actieve bestanddeel van zoethout, interfereert met 17β-hydroxysteroid dehydrogenase, dat de omzetting van androsteendion in testosteron katalyseert. Wij waren zeer geïnteresseerd in de effecten van glycyrrhizinezuur om de serum testosteronconcentraties te verlagen. Glycyrrhizine, dat wordt geëxtraheerd uit de wortels van de plant Glycyrrhiza glabra (zoethout), wordt in Japan veel gebruikt voor de behandeling van chronische hepatitis en vermindert naar verluidt de progressie van leverziekte tot hepatocellulair carcinoom. De werkzaamheid van de behandeling met glycyrrhizine wordt momenteel in Europa onderzocht (2). Er zijn weinig gegevens beschikbaar over de effecten van glycyrrhizine op serum testosteron concentraties (3). Wij hebben onlangs gerapporteerd dat verlaagde serum testosteron concentraties insuline resistentie (4) en atherosclerose (5) zouden kunnen veroorzaken bij mannelijke patiënten met type 2 diabetes. Daarom probeerden we de effecten van glycyrrhizine op serum testosteronconcentraties te bepalen bij mannelijke patiënten met type 2 diabetes en chronische hepatitis.

Deze studie omvatte 18 mannelijke patiënten met type 2 diabetes en chronische hepatitis die wekelijks glycyrrhizine kregen, dat 240-525 mg glycyrrhizinezuur bevatte, gedurende >1 jaar en 21 mannelijke patiënten die geen glycyrrhizine kregen. We maten serumconcentraties van totaal en vrij testosteron (normaal bereik respectievelijk 2,7-10,7 ng/ml en 14-40 pg/ml) en voerden carotis ultrasonografie (5) uit, die steeds vaker wordt gebruikt in klinisch onderzoek naar de pathofysiologie van atherosclerose, bij deze patiënten.

Klinische kenmerken van patiënten behandeld met (n = 18) en zonder (n = 21) glycyrrhizine zijn als volgt: gemiddelde leeftijd (66.9 ± 7,1 vs. 66,8 ± 6,7 jaar), duur van de diabetes (13,7 ± 7,3 vs. 12,6 ± 10,3 jaar), BMI (23,0 ± 2,3 vs. 22,7 ± 1,8 kg/m2), HbA1c-niveaus (7,4 ± 1,5 vs. 7,0 ± 0.9%), aanwezigheid van hypertensie (77,8 vs. 66,7%), aanwezigheid van hyperlipidemie (33,4 vs. 38,1%), en geschiedenis van sigaretten roken (61,1 vs. 57,1%) waren niet significant verschillend tussen de groepen. Serumconcentraties van totaal en vrij testosteron waren significant lager bij patiënten die glycyrrhizine kregen dan bij patiënten die geen glycyrrhizine kregen (4,3 ± 2,2 vs. 5,9 ± 1,7 ng/ml, P = 0,0113; 6,7 ± 3,8 vs. 11,1 ± 3,8 pg/ml, P = 0,0009, respectievelijk). De gemiddelde intima-media dikte en plaque score door carotis ultrasonografie waren significant groter bij patiënten die glycyrrhizine kregen dan bij patiënten die geen glycyrrhizine kregen (1,12 ± 0,29 vs. 0,89 ± 0,23 mm, P = 0,0385; 6,8 ± 3,1 vs. 3,7 ± 3,3, P = 0,0326, respectievelijk). Glycyrrhizine behandeling was een onafhankelijke risicofactor (β = 0,464, P = 0,0433) voor atherosclerose (plaque score) na correctie voor leeftijd, hypertensie, hyperlipidemie, rookgeschiedenis, en glycemische controle (HbA1c).

Ondanks een belangrijke beperking van kleine steekproefgrootte, suggereert deze studie dat glycyrrhizine de serum testosteron concentraties verlaagde bij mannelijke patiënten met type 2 diabetes en chronische hepatitis. Verlaagde serumtestosteronconcentraties kunnen insulineresistentie en atherosclerose veroorzaken, evenals seksuele disfunctie en verminderd libido bij mannen. Speciale aandacht moet worden besteed aan serumtestosteronconcentraties bij mannelijke patiënten met diabetes type 2 en chronische hepatitis die met glycyrrhizine worden behandeld.