Draag een steentje bij aan de missie van New Advent en ontvang de volledige inhoud van deze website als directe download. Inclusief de Katholieke Encyclopedie, Kerkvaders, Summa, Bijbel en meer, alles voor slechts $19,99…

De derde zondag van de Advent, zo genoemd naar het eerste woord van het Introit in de Mis (Gaudete, d.w.z. Verheug u). De adventstijd is ontstaan als een veertig dagen durende vastenperiode ter voorbereiding op Kerstmis, die begon op de dag na het feest van Sint-Maarten (12 november) en daarom vaak “Sint-Maarten vasten” werd genoemd – een naam die al in de vijfde eeuw bekend was. De invoering van de adventsvasten kan niet veel vroeger worden geplaatst, omdat er geen bewijs is dat Kerstmis op 25 december werd gevierd vóór het einde van de vierde eeuw (Duchesne, “Origines du culte chrétien”, Parijs, 1889), en de voorbereiding op het feest kan niet van vroegere datum zijn geweest dan het feest zelf. In de negende eeuw werd de duur van de Advent teruggebracht tot vier weken, voor het eerst vermeld in een brief van Sint Nicolaas I (858-867) aan de Bulgaren, en in de twaalfde eeuw werd het vasten vervangen door eenvoudige onthouding. Gregorius de Grote was de eerste die een officie voor de adventstijd opstelde, en het gregoriaanse Sacramentarium is het eerste dat een mis voor de zondagen van de advent bevat. Zowel in het Officie als in de Eucharistieviering zijn vijf zondagen voorzien, maar in de tiende eeuw was vier het gebruikelijke aantal, hoewel sommige kerken in Frankrijk pas in de dertiende eeuw vijf zondagen in acht namen. Ondanks al deze wijzigingen behield de Advent toch de meeste kenmerken van een boetetijd, waardoor het een soort tegenhanger van de Veertigdagentijd werd, waarvan de middelste (of derde) zondag overeenkomt met Laetare of Midden-Veertigdagentijd. Op deze zondag, evenals op Laetare Zondag, werden het orgel en de bloemen, verboden tijdens de rest van het seizoen, toegestaan; rozekleurige gewaden werden toegestaan in plaats van purper (of zwart, zoals vroeger); de diaken en subdiaken namen de dalmatik en de tuniek weer aan tijdens de hoofdmis, en kardinalen droegen rozekleurige gewaden in plaats van purper. Al deze onderscheidende kenmerken zijn in gebruik gebleven en vormen de huidige discipline van de Latijnse Kerk. Gaudete Zondag is daarom een breuk met Laetare Zondag, ongeveer halverwege een seizoen dat anders van boetvaardig karakter is, en betekent de nabijheid van de komst van de Heer. Van de “staties” die in Rome de vier zondagen van de Advent worden gehouden, is die in de basiliek van het Vaticaan toegewezen aan Gaudete, omdat dit de belangrijkste en indrukwekkendste van de vier is. Zowel in het officie als in de mis wordt gedurende de hele advent voortdurend verwezen naar de wederkomst van onze Heer, en dit wordt op de derde zondag benadrukt door de extra tekenen van blijdschap die op die dag zijn toegestaan. Gaudete Zondag wordt verder gekenmerkt door een nieuw invitatief, waarbij de Kerk de gelovigen niet langer uitnodigt om alleen “de Heer die komt” te aanbidden, maar hen oproept om “de Heer die nu nabij is” met vreugde te aanbidden en te begroeten. De nachtelijke lessen uit de profetie van Isaias beschrijven de komst van de Heer en de zegeningen die daaruit zullen voortvloeien, en de antifonen in de vespers herhalen de profetische beloften. De vreugde van de verwachting wordt benadrukt door de voortdurende Alleluia’s, die zowel in het Officie als in de Mis gedurende het hele seizoen voorkomen. In de mis slaat het Introit “Gaudete in Domino semper” dezelfde toon aan, en geeft het zijn naam aan de dag. Het Evangelie, de woorden van Johannes de Doper, waarschuwt ons dat het Lam Gods nu reeds in ons midden is, hoewel wij Hem niet schijnen te kennen. De geest van het Officie en van de Liturgie gedurende de hele Advent is er een van verwachting en voorbereiding op het Kerstfeest en op de wederkomst van Christus, en de boetvaardigheidsoefeningen die bij die geest passen worden daarom op Gaudete Zondag als het ware voor een tijdje opgeschort om die vreugde en blijdschap in de beloofde Verlossing te symboliseren die nooit afwezig mogen zijn in het hart van de gelovigen.