Franse gebieden

De problemen waarmee de Fransen werden geconfronteerd, waren veel groter dan die van de Britten. De Britse koloniën waren hoofdzakelijk gevestigd in gebieden dicht bij de zee, waar de Europese handel reeds lang gevestigd was en waarvan de Afrikaanse volkeren reeds gewend waren aan het produceren voor de wereldmarkt. De Fransen hadden zo’n kolonie in Senegal, maar van daaruit hadden zij zich uitgebreid over uitgestrekte, afgelegen en dunbevolkte gebieden die aanzienlijke investeringen vereisten voordat zij efficiënt konden worden bestuurd of ontwikkeld. Over het algemeen had het Franse publiek aanzienlijk minder kapitaal om in het buitenland te investeren dan het Britse publiek. Tegen 1936 werd geschat dat, terwijl de Britse kolonies in West-Afrika ongeveer 560 miljoen dollar aan kapitaal hadden aangetrokken, de totale investeringen van buitenaf in Frans West-Afrika slechts ongeveer 155 miljoen dollar bedroegen.

De Franse strategie was er aanvankelijk op gericht haar Westafrikaanse rijk te ontsluiten en te ontwikkelen vanuit een basis in Senegal op dezelfde rivieras Sénégal-Niger waarlangs het was veroverd. Reeds in 1882 werd begonnen met de aanleg van een spoorwegverbinding tussen de twee riviermondingen te Kayes en Bamako (dat de hoofdstad van Frans Soedan werd). Deze spoorlijn werd echter pas in 1906 voltooid, toen duidelijk was geworden dat Saint-Louis, aan de monding van de Sénégal, niet tot een moderne haven kon uitgroeien en dat de Sénégal slechts drie maanden per jaar echt geschikt was voor de scheepvaart. Daarom werd eerst een spoorweg aangelegd van Saint-Louis naar de nieuwe haven van Dakar in de luwte van Kaapverdië (1885), en vervolgens werd in de periode 1907-24 een lijn aangelegd rechtstreeks van Dakar (sinds 1902 de federale hoofdstad van Frans West-Afrika) naar Kayes om de Sénégal-rivier geheel te omzeilen.

De aanleg van een doeltreffend west-oost transportsysteem van de kust naar de bovenloop van de Niger nam dus ongeveer 42 jaar in beslag, en het enige deel ervan dat rendabel was, was het deel dat de pindaproducerende gebieden van Senegal bediende. Na 1924 duurde het ongeveer 20 jaar voordat het dunbevolkte en verarmde Frans Soedan kon reageren op de stimulans van zijn verbeterde verbindingen met de buitenwereld. Het enige belangrijke gewas dat voor de wereldmarkt werd ontwikkeld en bestand was tegen de hoge kosten van het vervoer naar de kust over een spoorwegtraject van ongeveer 700 mijl, was katoen, en dat pas na aanzienlijke verdere investeringen in irrigatie. Uiteindelijk was de belangrijkste economische rol van Soedan het leveren van voedsel voor Senegal, waar de boeren het rendabeler vonden om zich te concentreren op het verbouwen van pinda’s voor de export.

In 1914 was de Franse economische strategie verschoven van het concept van het openstellen van het binnenland van Frans Soedan, Opper-Volta en Niger, naar het aanmoedigen van de landbouwproductie in de kustkoloniën. In beperkte mate werd deze weg geëffend door Europese plantages, meer bepaald misschien in Ivoorkust. Over het algemeen werden deze kolonies lonend gemaakt door administratieve druk om de Afrikaanse boeren ertoe aan te zetten voor de export te produceren. Uiteindelijk werd de economie van Senegal grotendeels afhankelijk van de uitvoer van pinda’s, die van Frans Guinea van bananen (hoewel aan het einde van de koloniale periode Europees en Amerikaans kapitaal met succes aanzienlijke voorraden bauxiet en ijzererts begonnen te exploiteren), en werden de economieën van Dahomey en Togo (na de verovering op Duitsland) afhankelijk van palmprodukten. De meest spectaculaire successen werden behaald in Ivoorkust, waar een aanzienlijke uitvoer van koffie, cacao, bananen en timmerhout tot stand kwam. Vanaf geschikte punten aan de kust werden spoorwegen aangelegd om de uitvoer van deze gewassen te vergemakkelijken.

In de 45 jaar van 1912-13 tot 1956-57 hadden de Fransen de buitenlandse handel van hun Westafrikaanse rijk opgevoerd van ongeveer 58 miljoen dollar per jaar tot ongeveer 600 miljoen dollar per jaar, met als gevolg dat de inkomsten waarover hun koloniale besturen beschikten, stegen van ongeveer 8,5 miljoen dollar per jaar tot niet minder dan 315 miljoen dollar. (Deze cijfers zijn exclusief het deel van Togo dat pas na 1914-18 bij het Franse keizerrijk werd ingelijfd en waarvan de handel en de inkomsten medio jaren vijftig respectievelijk zo’n 24 miljoen dollar en 4 miljoen dollar per jaar waard waren). In absolute cijfers in verhouding tot de totale bevolking, die in dezelfde periode zou zijn verdubbeld tot naar schatting 19 miljoen, waren de resultaten niet zo spectaculair; in 1956-57 bedroeg de buitenlandse handel per hoofd van de bevolking in totaal ongeveer 32 dollar en de overheidsinkomsten ongeveer 17 dollar. De betekenis van de cijfers wordt ook vertroebeld door het federale systeem waaraan alle kolonies behalve Togo waren onderworpen en dat bewust werd gebruikt om de rijkere kolonies in staat te stellen de armere te helpen. De handels- en inkomstencijfers kunnen niet gemakkelijk worden uitgesplitst naar de afzonderlijke kolonies. Terwijl het geschatte bruto nationaal product (BNP) voor Senegal en Ivoorkust respectievelijk in de orde van $180 en $160 per hoofd van de bevolking lag (het eerste aanzienlijk opgedreven doordat de kolonie de federale hoofdstad bezat), werden alleen Togo (ongeveer $73) en Frans Guinea en Soedan (respectievelijk ongeveer $58 en $53) geacht een BNP per hoofd van de bevolking van meer dan $40 te hebben.

Geef een antwoord

Het e-mailadres wordt niet gepubliceerd.