De Franse architectuur heeft een lange en, overbodig te zeggen, flamboyante geschiedenis. Overal waar je in Frankrijk komt, is er dan ook een schat aan fascinerende architectuur te bewonderen.
En als u te voet of op de fiets bent, kunt u altijd even stoppen om een prachtige kerk te bewonderen of een korte omweg maken om een interessant kasteel van dichtbij te bekijken. Een vakantie in Belle France is niet alleen een leuke activiteit, maar ook een ervaring die u normaal gesproken met de auto voorbij ziet gaan.
De Romeinen
De Romeinen hebben al vroeg een rijke erfenis achtergelaten van ingenieuze techniek, complexe technieken en eenvoudige schoonheid die zijn gelijke niet kent. Toeristen kunnen zich nog steeds vergapen aan voorbeelden als het Maison Carrée en het amfitheater in Nîmes en de necropolis van Alyscamps in Arles. Het ongelooflijke staaltje ingenieurskunst dat de Pont du Gard is, een enorm aquaduct met meerdere overspanningen en drie niveaus in de buurt van Nîmes, is een perfect voorbeeld van vorm en functie.
Romaans
Toen de Frankische stammen in de 5e eeuw onder Clovis waren verenigd, werd de bouw van kerken en gebedshuizen van het grootste belang en het toppunt van architectonische expressie. Voorbeelden zijn zeldzaam, een uitzondering is de Sint Pieter in Vienne, een plaats van gewelfde plafonds en eenvoudige rust.
De romaanse stijl werd gekenmerkt door de benedictijner abdij van Cluny in de 10e eeuw. De invloed ervan verspreidde zich over heel Frankrijk en de religieuze smaak hielp kathedralen vorm te geven en te betalen in de 11e en 12e eeuw.
Vanaf de begindagen van de ‘nationale’ architectuur, toen men inzag dat belangrijke gebouwen een krachtige boodschap konden overbrengen aan het eigen volk, waren de Franse architecten in de eerste plaats afhankelijk van het mecenaat van de Kroon. De andere belangrijke beïnvloeder en geldschieter van de bouwwerken was de kerk en dit bleef zo tot de 19e eeuw.
Gothic
Van de 12e eeuw tot rond 1500 stond de Franse gotiek centraal. De gotiek zorgde voor meer dramatiek en technische innovatie met hoge plafonds, arcaden met galerijen, steunbogen en roosvensters die vaak een uitmuntend vakmanschap en schoonheid uitstraalden, zoals in de kathedraal van Chartres, Reims, Bourges en Amiens.
Notre Dame in Parijs is waarschijnlijk een van de beroemdste gotische wonderen ter wereld, ondanks de verwoestende brand van 2019, en andere opmerkelijke voorbeelden zijn het Palais des Papes in Avignon, de buitenmuren van Carcassonne en het Hotel de Ville in Compiègne.
Renaissance
Tijdens de 16e eeuw werden bouwstijlen in de stijl van de Italiaanse renaissance prominent en de rigueur. De flamboyante, vaak schuimende uitbundigheid werd synoniem met de weelderige kastelen van de Loirevallei, waar hovelingen een buitenverblijf installeerden niet te ver van Parijs en het machtscentrum, maar ver genoeg van de stank en de ongeregeldheid van de massa’s. Beroemde vorsten als Frans I en Hendrik IV creëerden weelderige paleizen zoals Fontainebleau en het Louvre, met als hoogtepunt Lodewijk XIV’s extravagante meesterwerk in Versailles in de 17e eeuw.
Franse barok
Lang geassocieerd met de koningen Lodewijk XIII, XIV en XV, werd dit architecturale hoofdstuk belichaamd door het Palais de Luxembourg in Parijs. De stijl creëerde drie vleugels met een centraal middelpunt en gebruikte zuilengangen en koepels om macht en gezag aan te geven. De enorme koepel van Les Invalides in Parijs is een prachtig voorbeeld, samen met de imposante proporties van de Place Vendôme en Place de la Concorde.
Rococo
Met terugkerende motieven van stenen en schelpen, bracht de Rococo-stijl een gevoel van plezier en informaliteit in de grote ontwerpen. De overdreven ornamentele aanpak, de oneerbiedige minachting voor symmetrie en de liefde voor kleur was bekend bij Lodewijk XIV, de Zonnekoning, wiens regeerperiode en persoonlijke smaak sterk overeenkwamen met die van de Rococo. Voor velen werd de Rococo een architectonisch synoniem voor “slechte smaak”, en velen legden een verband tussen de bijna kinderlijke overdaad en de mislukkingen en tekortkomingen van de monarchie in de aanloop naar de Franse Revolutie.
Neo-klassiek
Een terugkeer naar een soberder ontwerp was op zijn plaats, en naarmate opdrachtgever en architect zich distantieerden van de excessen van het rococo, dreven ze af naar de veiligere, meer ingetogen symboliek van het neoclassicisme. Lange, blanco muren waren aan de orde van de dag, strakke lijnen en natuurlijk veelvuldig gebruik van friezen en de zuilen uit de oudheid. Dit waren Romeinse of Griekse zuilen die ondersteunden of cosmetische details toevoegden, elk met hun eigen stijl: Dorisch, Toscaans, Ionisch en Egyptisch, naar smaak en voorkeur.
Haussman
Voor velen staat de Parijse architectuur in het teken van Haussmann. Tussen 1850-1870 was hij verantwoordelijk voor een van de grootste projecten van radicale stadsplanning, waarbij grote delen van het middeleeuwse Parijs werden weggeveegd en vervangen door nieuwe lanen. Het nieuwe uiterlijk was de zacht gekleurde flatgebouwen met hun grijze mansardedaken die het kenmerk van Parijs werden, langs brede lanen en elegante pleinen.
Haussman hanteerde een holistische benadering van zijn architectuur en voorzag in een rioleringssysteem, ondergrondse gasvoorzieningen en straatverlichting – zelfs tot in details als lantaarnpalen, muziektenten, balustrades en krantenkiosken toe. Dit was burgerlijke architectuur op grote schaal, waarvan de weerslag tot op de dag van vandaag wordt bewonderd.
Het andere belangrijke punt van het Haussman-tijdperk is dat het eindelijk de overdracht vertegenwoordigde van het mecenaat en de invloed van het koningschap naar de burgerij. Dit soort architectuur overstijgt de grillen en verlangens van een individu als de vorst of een instantie als de kerk en wordt een instrument van de overheid. Van nu af aan kon een gekozen orgaan burgerlijke architecturale projecten plannen en uitvoeren ten voordele van iedereen.
Het moderne tijdperk
In veel opzichten is de moderne Franse architectuur uit Parijs voortgekomen. De Eiffeltoren, in 1889 gebouwd voor een tentoonstelling en nooit afgebroken, luidde het modernistische tijdperk in, een voorloper van de art nouveau en de strenge Bauhaus-beweging van de jaren twintig en dertig.
Dit totemische bouwwerk gaf de aanzet tot een modernistische trend die doorliep tot het einde van de 20e eeuw en de bouw van het baanbrekende Centre Pompidou (met veel van zijn functionele elementen zoals roltrappen, leidingen en technische apparatuur aan de buitenkant van het gebouw), de Grande Arche de la Défense, de verankering van het nieuwe financiële district, en de piramide van het Louvre (een uitdagende juxtapositie van oud en nieuw).
Philharmonie de Paris
Dit verbluffende bouwwerk is meer dan alleen een concertzaal. Met 200.000 aluminium tegels in de vorm van vogels biedt het een prachtig uitzicht over het naburige Parc de la Villette en is voorzien van golvende hellingen en een ruime picknickplaats op het dak. Kunstruimtes waren in het verleden nooit zo creatief.
De Fondation Louis Vuitton
Je zou kunnen stellen dat dit meer een architectonisch icoon dan een kunstmuseum is, zo stijlvol en flairvol is het. Ontworpen door Frank Gehry en geopend in 2014, is het voorzien van spinnaker-achtige glazen luifels, beschutting biedend aan terrassen eronder die een dramatisch uitzicht over Parijs bieden.
