In een verrassende zet heeft Francois Hollande aangekondigd dat hij zich niet zal inzetten voor een tweede termijn als president van Frankrijk.

“Ik heb besloten geen kandidaat te zijn om mijn mandaat te verlengen”, zei de socialistische leider in een live-televisietoespraak.

De 62-jarige, geconfronteerd met een zeer lage populariteit, is de eerste zittende president in de moderne Franse geschiedenis die zich niet herkiesbaar stelt.

Conservatieve Republikeinse partijkandidaat Francois Fillon wordt gezien als een favoriet voor de verkiezingen van volgend jaar.

Recente opiniepeilingen suggereren dat de extreem-rechtse kandidaat Marine Le Pen van het Nationaal Front de naaste uitdager van de heer Fillon zou kunnen zijn.

‘Bewust van risico’s’

“In de komende maanden zal mijn enige taak erin bestaan mijn land te blijven leiden,” zei de heer Hollande donderdag.

“De wereld, Europa, Frankrijk hebben tijdens mijn mandaat met bijzonder ernstige uitdagingen te maken gehad. In deze bijzonder moeilijke omstandigheden heb ik de nationale cohesie willen behouden”, zei hij.

Hij verwees naar dodelijke terreuraanslagen in Nice afgelopen juli en Parijs in november 2015, evenals de schietpartijen op het satirische tijdschrift Charlie Hebdo enkele maanden daarvoor.

De heer Hollande voegde eraan toe dat hij zich bewust was van de risico’s van het hardlopen en waarschuwde voor de dreiging van het Nationaal Front.

Een van de eerste reacties kwam van een voormalige minister van economie, Emmanuel Macron, die zei dat de president een “moedige beslissing” had genomen. Hij stelt zich zelf kandidaat als onafhankelijke centrist, nadat hij een paar maanden geleden uit de regering is gestapt.

Maar het besluit van de heer Hollande om zich niet kandidaat te stellen, opent nu de wedstrijd voor de socialistische partij in januari. Premier Manuel Valls is waarschijnlijk favoriet om de kandidatuur te winnen, nadat hij afgelopen weekend had gezegd dat hij bereid was zich kandidaat te stellen.

De heer Valls beschreef het besluit van de heer Hollande om zich niet kandidaat te stellen als “de keuze van een staatsman”.

Vorig weekend kozen meer dan vier miljoen Franse kiezers de heer Fillon, een voormalige premier, om de Republikeinen te vertegenwoordigen bij de presidentsverkiezingen in twee fasen in april en mei volgend jaar.

Uit opiniepeilingen blijkt dat hij de eerste ronde in april zou winnen, vóór Marine Le Pen. Als de heer Valls de socialistische kandidaat zou zijn, zou hij als derde eindigen. Fillon zou dan de tweede ronde winnen.

• Francois Fillon: centrumrechtse radicaal die een lang spel speelde
• Marine Le Pen: Trump-overwinning verbetert mijn kansen
• Macron – ambitieuze centrist in beweging
• Hollande’s interviews als ‘politieke zelfmoord’

Tijdens zijn ambtstermijn wijdde hij al zijn energie aan het terugdringen van de werkloosheid, en die was begonnen te dalen, maar veel later dan hij had gehoopt.

Sinds januari 2015 werd het presidentschap van de heer Hollande overschaduwd door jihadistische terreuraanslagen. In Frankrijk is de noodtoestand uitgeroepen uit vrees voor nieuwe aanslagen.

Niet meer onmisbaar – Analyse door BBC’s Hugh Schofield in Parijs

De beslissing van Francois Hollande om zich niet opnieuw kandidaat te stellen, komt als een grote opluchting voor de Socialistische Partij, en waarschijnlijk ook voor hemzelf.

Hij heeft er – ongetwijfeld – lang en diep over nagedacht. Het is immers een vernedering om als eerste president van de Vijfde Republiek te besluiten dat hij niet goed genoeg is voor een tweede termijn.

En hoeveel te meer een vernedering zou het zijn geweest om zich kandidaat te stellen voor de presidentsverkiezingen en in de eerste ronde te worden weggevaagd door Marine Le Pen?

Of nog erger, om in januari te worden uitgeschakeld in de eigen voorverkiezing van de socialisten?

Omdat de waarheid is dat Francois Hollande niet alleen het contact met het land had verloren – maar ook met zijn eigen kamp.

Hij was altijd de onmisbare compromiskandidaat die de socialistische partij behoedde zichzelf in tweeën te trekken.

Maar nu hebben zowel links als rechts in de partij er genoeg van.

Lees meer van Hugh

De heer Hollande kwam aan de macht met de belofte van een periode van normaliteit, na het turbulente centrumrechtse presidentschap van Nicolas Sarkozy.

Maar hij had moeite om hervormingen door te voeren en kreeg te maken met rebellie van de linkervleugel van zijn socialistische partij.

Zijn oordeel werd in twijfel getrokken in oktober, toen een boek met schadelijke onthullingen werd gepubliceerd, getiteld A President Shouldn’t Say That.

Hij suggereerde dat het rechtssysteem vol zat met “lafaards” en bestempelde zijn linkse tegenstanders als een “bende idioten”.

Franse media verbijsterd door Hollande “bombshell”

Verschillende Franse media wijzen erop dat dit de eerste keer in de moderne Franse geschiedenis is dat een zittende president heeft besloten niet te streven naar een tweede ambtstermijn.

Na de spanning die voorafging aan de aankondiging van de heer Hollande, wordt zijn besluit door veel kranten – zoals Le Parisien – gezien als “een bom”.

De katholieke krant La Croix noemt zijn besluit “ongekend”, en voegt eraan toe dat “hoewel het natuurlijk in theorie denkbaar was dat een vertrekkende president zich niet opnieuw kandidaat zou stellen, het niet zo waarschijnlijk was”.

L’Observateur merkt op dat de enige andere president die geen tweede mandaat heeft aangevraagd, Georges Pompidou was, maar dat was vanwege zijn overlijden.

“Hollande daarentegen moet zich neerleggen bij een politieke dood”, concludeert de krant.

Door BBC Monitoring