Forensische geneeskunde houdt zich bezig met de toepassing van wetenschappelijke medische kennis op de rechtsbedeling, op de bevordering van de rechtspleging en op de rechtsbetrekkingen van de arts.
Forensische geneeskunde houdt zich bezig met de fysiologie van het sterven, de oorzaak en het tijdstip van overlijden en verschijnselen na de dood. De beoefenaars van deze tak van de geneeskunde helpen de wet bij de beoordeling van de aansprakelijkheid van de beoefenaars van medische beroepen in kwesties zoals de toestemming voor een behandeling, therapeutische interventie, spoedbehandeling, wettelijke procedures, verwijdering en transplantatie van weefsels en organen, onnodige chirurgie, cosmetische chirurgie, wetenschappelijke experimenten en sexuele procedures, alsook in kwesties betreffende moederschap, vaderschap, moord, wanpraktijk, de ontwikkeling en verzameling van bewijsmateriaal en de toepassing van het wettelijke recht op de geneeskunde.
Forensische geneeskunde houdt zich bezig met misdrijven tegen de persoon of de patiënt. Beoefenaars van forensische geneeskunde helpen bij medisch-juridische onderzoeken door deskundige adviezen te geven om wettelijk bevoegde personen te helpen de medische implicaties van pathologische onderzoeken te begrijpen, waaronder postmortale onderzoeken (autopsies) van lichamen, weefsels, organen en laboratoriumspecimens. Zij geven deskundig wetenschappelijk advies over de oorzaak en het tijdstip van overlijden. Zij kunnen interpretaties geven van DNA-analyses (genetisch weefsel). In strafzaken geeft de lijkschouwer (vaak een arts) de onderzoekers en de rechtbank deskundig advies over wonden, verwondingen, intoxicatie, vergiftiging, infecties en de juiste behandeling van pathologische monsters.
De beoefenaars van de forensische psychiatrie geven de rechtbank deskundig advies over geestelijke ziekten, diagnose, behandeling, en geestelijke bekwaamheid, bekwaamheid om terecht te staan, en vragen over de verantwoordelijkheid voor daden volgens de wet. Experts in forensische geneeskunde maken gebruik van de medische wetenschap om het recht te informeren. Zij geven adviezen over de geldigheid en de interpretatie van medische onderzoeken en tests.
Het vroegste antecedent van de forensische geneeskunde werd opgetekend in de Code van Hammurabi (Babylonische Rijk, ongeveer 2200 v. Chr.). Paragraaf 19 van dat document handelt over de kwestie van compensatie voor de dood van een slaaf, ogenschijnlijk gedood door een behandelend arts. Gedurende duizenden jaren waren er geen vergelijkbare documenten. In de veertiende eeuw begonnen artsen lijkschouwingen uit te voeren om de doodsoorzaak te achterhalen door het lichaam van een overledene zorgvuldig te ontleden en te onderzoeken. Het eerste formele medisch-juridische onderzoek naar de dood van een persoon in de Verenigde Staten vond plaats in New Plymouth, Massachusetts, in 1635. De forensische geneeskunde heeft sinds haar ontstaan een lange weg afgelegd. De hedendaagse postmortem onderzoek is een integraal onderdeel van het strafrechtelijk onderzoek en omvat zowel bruto en microscopische analyse van organen en weefsels voor de ontwikkeling van juridische dossiers en, indien geïndiceerd, getuigenis in een rechtbank.
De term forensische geneeskunde wordt vaak verward met de term medische jurisprudentie. In feite betekenen de termen in sommige landen hetzelfde. In de Verenigde Staten zijn de termen niet synoniem. Medische jurisprudentie omvat de juridische aspecten van de medische praktijk, zoals risico’s voor de samenleving, nalatigheid, en onwettige en/of onethische praktijken. Medische jurisprudentie houdt zich bezig met de codes, ethiek en wetten die richting geven aan de uitoefening van de geneeskunde. Forensische tandheelkunde en forensische antropologie zijn nauw verwant met het gebied van de forensische geneeskunde. Evenals de forensische geneeskunde zijn zij afhankelijk van speciaal opgeleide en ervaren beoefenaars die helpen de wet te informeren met interpretaties van de resultaten van gespecialiseerde onderzoeken.
Zie ook: Exhumatie; Moord, definities en classificaties van; Menselijke resten
Bibliografie
Camps, Francis E., ed. Gradwohl’s Legal Medicine, 3e editie. Chicago: Year Book Medical Publishing Company, 1994.
Meyers, David W. Medico-Legal Implications of Death and Dying: A Detailed Discussion of the Medical and Legal Implications Involved in Death and/or Care of the Dying and Terminal Patient. Rochester, NY: The Lawyers Co-Operative Publishing Co., 1981.
Spitz, Werner U., and Russell S. Fisher, eds. Medisch-juridisch onderzoek van de dood: Guidelines for the Application of Pathology to Crime Investigation. Springfield, IL: Thomas, 1980.
WILLIAM M. LAMERS JR.