Eternal Sunshine of the Spotless Mind is een van de meest unieke filmische liefdesverhalen aller tijden. Jim Carrey en Kate Winslet kruipen in de huid van geliefden die het met elkaar uitmaken en beiden besluiten een experimentele procedure uit te voeren om de ander uit hun geheugen te wissen. Dankzij de prestaties, de visueel inventieve regie van Michel Gondry, en een breinbrekende script van Charlie Kaufman; de film is, ironisch genoeg, onvergetelijk.

Eternal Sunshine is lief, grappig en heeft een heleboel zeer interessante dingen te zeggen over liefde en relatie. Onnodig te zeggen dat er een aantal zeer memorabele en diepgaande citaten in de film zitten. Herbekijk dit unieke meesterwerk met enkele van de meest onvergetelijke regels uit Eternal Sunshine of the Spotless Mind.

10 “Waarom word ik verliefd op elke vrouw die ik zie en die me ook maar een beetje aandacht geeft?”

Jim Carrey geeft als Joel een van de beste vertolkingen uit zijn carrière. Heel anders dan in de energieke rollen waar Carrey bekend om staat, is Joel een echte droevige zak. Hij is erg onzeker en afgesloten van de wereld om hem heen, waardoor hij andere mensen uit de weg gaat. Bovendien maakt zijn eenzaamheid hem ook erg wanhopig op zoek naar liefde.

Als hij de opening van de film vertelt, ziet Joel een mooie vrouw op het lege strand in Montauk en voelt zich meteen tot haar aangetrokken. Terwijl Joel deze reactie zielig vindt, weet hij niet dat hij al verliefd is op dit meisje.

9 “Drink op, jongeman. Dat maakt het hele verleidingsgedeelte minder weerzinwekkend.”

In de eerste interactie tussen Joel en Clementine is het duidelijk dat deze twee heel verschillende mensen zijn. Zij is spontaan en bot, terwijl hij gereserveerd en zachtaardig is. Toch is er ook een onmiskenbare band tussen de twee.

Als ze teruggaan naar Clementine’s appartement en een drankje delen, breekt zij het ijs met deze plagerige zin. Het is een grappig moment, maar het geeft ook aan dat er een groot verschil is tussen de twee, want Clementine voelt zich op haar gemak bij het maken van zo’n grap, terwijl Joel zich ongemakkelijk in zichzelf wringt. Het zou erop kunnen wijzen dat ze misschien nooit als koppel zouden werken.

8 “Te veel jongens denken dat ik een concept ben…”

Volledig citaat:

Te veel jongens denken dat ik een concept ben, of dat ik ze compleet maak, of dat ik ze tot leven ga wekken. Maar ik ben gewoon een meisje dat op zoek is naar mijn eigen gemoedsrust. Don’t assign me yours.

Clementine is een zeer gelaagd en interessant personage, nogal zeldzame trekjes in Hollywood liefdesverhalen. Hoewel haar steeds veranderende haar en haar vrijgevochten houding misschien lijken op het typische “Manic Pixie Dream Girl”-type, blijft ze meer over zichzelf onthullen om een dieper personage te creëren.

Met Joel als hoofdpersonage zou het voor het publiek gemakkelijk zijn om zijn kant te kiezen bij de breuk en haar als irrationeel te zien. In het begin waarschuwt Clementine Joel voor haar excentriciteiten en wat ze van hem nodig heeft om hun relatie te laten werken. Hij gaat akkoord, maar slaagt er uiteindelijk niet in om door te gaan.

7 “Wat een gemis om zoveel tijd met iemand door te brengen, om er vervolgens achter te komen dat ze een vreemde is.”

Een van de thema’s van de film is het leren kennen van de mensen met wie je een relatie hebt, in plaats van alleen maar in een relatie te zitten. Op het einde begrijpt Joel dat hij misschien niet alles heeft gedaan wat hij had kunnen doen om de dingen te laten werken en de echte Clementine te leren kennen.

Als hij terugkijkt op hun mislukte relatie, klaagt hij over het feit dat ze elkaar helemaal niet goed hebben gekend. Deze woorden komen terug om hem te achtervolgen wanneer Clementine een letterlijke vreemdeling wordt.

6 “I wanna call it off!”

Het concept van het uit je hoofd wissen van een voorbije relatie is op zichzelf al een uniek en briljant idee, maar Kaufman brengt nog veel meer interessante concepten naar de tafel. Telkens als de film met een verbluffend idee komt, introduceert hij een ander en groeit het verhaal.

Als Joel zijn herinneringen met Clementine herbeleeft, begint hij te beseffen dat hij ze gaat missen. Pijnlijk betreurt hij de procedure terwijl de herinneringen blijven vervagen. Het is een mooi moment waarop Joel zich realiseert dat de pijn alle goede herinneringen waard is, maar ook een spookachtig moment waarop je je afvraagt of anderen soortgelijke spijt hadden tijdens de procedure.

5 “Ik kan me niets meer herinneren zonder jou.”

Wanneer Joel besluit dat hij deze herinneringen niet meer kwijt wil, schakelt de film op briljante wijze over naar een soort achtervolgingsfilm in Joels hoofd. Hij en Clementine proberen de procedure te ontlopen terwijl die haar uit zijn hoofd wist.

Wanneer duidelijk wordt dat vluchten geen optie is, stelt Clementine voor dat Joel haar verstopt in een herinnering die niets met haar te maken heeft. Liefje, Joel kan zich niets herinneren van zijn leven voor Clementine. Voor iedereen die verliefd is geweest, is het idee dat die relatie je hele wereld wordt zeer relatable.

4 “Nou, technisch gezien IS het hersenbeschadiging.”

De film besteedt wijselijk niet te veel tijd aan het uitleggen van de fictieve procedure in het middelpunt. Het is duidelijk dat dit niet iets is wat in onze wereld mogelijk is en het drijft af naar de wereld van science-fiction. Dat gezegd hebbende, de personages in de film beschouwen het niet als een te “out-there” idee en het wordt net zo alledaags behandeld als cosmetische chirurgie.

In een van de korte scènes waarin de procedure wordt besproken, gaat Dr. Howard (Tom Wilkinson) in op Joel’s zorgen over de mogelijke gevaren. Botweg zegt hij dat de ingreep letterlijk hersenbeschadiging oplevert “on par of a night of heavy drinking”, zoals hij zegt.

3 “What if you stayed this time?”

Joel’s herinneringen leiden hem uiteindelijk terug naar de plek waar hij en Clementine elkaar voor het eerst ontmoetten. Terwijl hij de scène herbeleeft, betreurt hij dat zijn eigen onzekerheden hem ervan weerhielden bij haar te blijven. Als deze laatste herinnering begint te vervagen, vraagt Clementine hem deze keer te blijven in plaats van te vertrekken.

Het moment is een herinnering, dus hoe graag Joel het ook zou willen, hij kan het feit dat hij is weggegaan niet veranderen. Maar deze zin heeft een diepere betekenis voor hun relatie. Als ze nog een kans zouden krijgen, wat zou hij dan anders kunnen doen? Welke moeite zou hij kunnen doen om ervoor te zorgen dat het deze keer wel lukt?

2 “Ontmoet me in Montauk.”

Als die laatste herinnering vervaagt, fluistert Clementine naar Joel en vraagt hem hem te ontmoeten op dezelfde plek waar ze elkaar voor het eerst ontmoetten. Op dat moment is de cirkel rond en onthult de film nog een laag van zijn genialiteit.

Joel en Clementine laten zichzelf op de een of andere manier een aanwijzing na om naar elkaar terug te keren, ook al is elke herinnering samen gewist. In de eerste scène van de film, waar ze elkaar voor het eerst lijken te ontmoeten, zien ze elkaar eigenlijk helemaal opnieuw.

1 “…Oké.”

Volledig citaat:

Clementine: Maar je zult, je zult dingen bedenken en ik zal je gaan vervelen en me opgesloten voelen, want dat is wat er met mij gebeurt.

Joel: In tegenstelling tot de meeste filmische liefdesverhalen, heeft dit verhaal een bitterzoet einde. Joel en Clementine vinden elkaar terug en lijken klaar om de relatie weer aan te gaan. Helaas worden ze al snel geconfronteerd met het feit dat ze geprobeerd hebben elkaar uit hun geheugen te wissen.

Zich ervan bewust dat ze elkaar uiteindelijk kwalijk zullen nemen en dingen zullen vinden die ze aan elkaar haten, is Joel bereid er toch mee door te gaan. Hij heeft geleerd dat ook al wordt het niets, de tijd die ze samen hebben kostbaar is en de pijn waard die later kan komen.