Je legt je hoofd op het kussen, sluit je ogen en bereidt je voor op een reis in jezelf, zonder je ergens te bewegen. Vreemde figuren, onbekende mensen en ongelooflijke situaties flitsen door je geest terwijl je door de REM-slaap gaat, hopelijk weet je het morgen nog na te vertellen: het is de wereld van de dromen, iets dat alle mensen gemeen hebben en dat al honderden jaren aanleiding geeft tot uitgebreide theorieën.

Vraagt u zich af waarom u tijdens uw veertigste dromen heeft die zo echt lijken? Het is waarschijnlijk. Wij hebben onlangs ontdekt dat veel mensen tijdens hun opsluiting de meest eigenaardige droomfantasieën hadden, en dat een van de meest plausibele verklaringen is dat wij in korte tijd hebben moeten wennen aan grote veranderingen in onze slaapgewoonten. Het is mogelijk dat door het niet hebben van een vaste routine, de REM-fase meer geaccentueerd wordt of langer duurt dan normaal, zodat we ons duidelijker herinneren wat we zojuist gedroomd hebben.

Droommetaforen

“We leven in een uitzonderlijke situatie, en we creëren narratieven door middel van metaforen voor wat we in onze dromen onder ogen moeten zien,” zegt psychotherapeut Philippa Perry in ‘BBC’. De reden waarom zij besloten heeft een interview te geven, is dat de laatste tijd veel mensen op sociale netwerken contact met haar hebben opgenomen om haar te vragen naar de vreemde droom die zij vannacht hadden.

Volgens Freud zijn dromen een uitdrukking van wensvervulling die door zelfcensuur vervormd wordt tot beelden die nergens op slaan

Hoewel Perry niet gelooft in een droomwoordenboek als zodanig, denkt ze wel dat er enkele metaforen zijn die voor iedereen hetzelfde zijn. “In mijn droom had ik een visioen van grote watermassa’s die machtig uit de hemel vielen, waarvan de eerste de aarde raakte en dat deed ongeveer zes mijl van waar ik was, met zulk een geweld dat het een donderend lawaai veroorzaakte, alles nat spatte en het hele land overspoelde. Ik was zo bang dat ik wakker werd”, deze woorden komen uit een brief geschreven door Albrecht Dürer in 1525. De droom was zo levendig dat hij besloot zijn specifieke apocalyps in een schilderij uit te beelden.

“Dromen over water heeft altijd te maken met gevoelens,” merkt Perry op. “Het is geen toeval dat veel mensen nu contact met me opnemen omdat ze over tsunami’s hebben gedroomd – het hoort bij het moment dat we doormaken. In feite is de voorstelling van Dürer, voor de periode waarin zij werd geschilderd, tamelijk ongewoon, in een tijd waarin religieuze voorstellingen de norm waren. Met uitzondering van Goya en Bosch maakten dromen en nachtmerries pas deel uit van het werk van schilders in het Symbolisme (Odilon Redon) en het Surrealisme (Magritte, Dalí en Chirico), die het allemaal waagden om, gebruik makend van de aanwezigheid van Freud, weer te geven wat er in hun hoofd omging als ze sliepen.

Analyseer je dromen

De surrealisten zagen dromen als een middel om ongeremde creatieve expressie te ontketenen. Hun belangrijkste inspiratie kwam van Freud’s ‘De interpretatie van dromen’. Zoals de psychoanalyticus uitlegde, zijn dromen een uiting van wensvervulling die door zelfcensuur wordt vervormd tot beelden die voor de wakkere dromer geen zin hebben. Door hun verborgen betekenis te ontsluiten, geloofde hij dat psychoanalyse patiënten kon genezen van wat hen kwelde.

Je hoeft je dromen nooit alleen te interpreteren op basis van wat je ziet. Alles in hen vertegenwoordigt aspecten en kwaliteiten van onszelf

Dus, dankzij deze interpretatie van dromen, lijken veel van de fantasieën die overal ter wereld terugkeren, betekenis te hebben. Na verloop van tijd zijn veel psychiaters geneigd minder te geloven dat ze profetisch zijn en meer dat ze iets over onszelf proberen uit te leggen. Zoals psycholoog David Bedrick uitlegt: “Je moet je dromen nooit alleen interpreteren op basis van wat je ziet. Als je droomt over specifieke mensen – je moeder, je partner of je beste vriend – zijn ze niet echt, ze vertegenwoordigen aspecten en kwaliteiten van ons.”

Toch zijn er populaire geloofsovertuigingen voor de meest voorkomende dromen. Het verlies van tanden, bijvoorbeeld, wordt in vele culturen vaak geïnterpreteerd als een onheilspellend voorteken dat verband houdt met de dood, en ook als een verlies van energie of vitaliteit. Dromen dat je vliegt onthult dat je op een belangrijk moment van verandering bent, terwijl dromen over spinnen wijst op een angst voor een waargenomen destructieve autoriteitsfiguur.

Daarom is het voor Perry even belangrijk als voor de surrealisten en dadaïsten om op te schrijven of zelfs te schilderen wat je droomt. Met zijn patiënten gebruikt hij over het algemeen de Gestalttherapie, ontwikkeld door de Duitse psychiater Fritz Perls, die “bestaat uit het navertellen van dromen vanuit het gezichtspunt van alle voorwerpen die erin voorkomen. Het idee is dat alles in je droom een deel van jou is, zodat je weet wat ze gaan zeggen en een beter begrip van jezelf krijgt,” legt hij uit. In de huidige situatie is het volgens hem heel belangrijk om alles wat er in onze slaap door ons hoofd gaat op een andere manier te benaderen: “Teken je dromen, schrijf ze op, neem ze in bezit. Dat alles zal je helpen om je gevoelens en emoties op deze momenten te verwerken, en dat is van fundamenteel belang,” besluit hij.