De villa van Hadrianus

Geschreven door op in Articles

Dankzij de overvloed aan water en het prachtige heuvellandschap was de stad Tivoli, vroeger bekend als Tibur, sinds de Republikeinse tijd een geliefd toevluchtsoord voor belangrijke personen en vooral senatoren. Hadrianus bouwde zijn keizerlijke residentie op de plaats van een kleine republikeinse villa, mogelijk gebouwd op grond die eigendom was van zijn vrouw Vibia Sabina (zie hier de kaart van de reeds bestaande republikeinse en augustijnse bouwwerken). De Villa van Hadrianus, gelegen op een laagvlakte op de hellingen van de Tiburtijnse heuvels, was de rijkste en grootste villa van het Romeinse Rijk, met een oppervlakte van 120 hectare (een oppervlakte groter dan Pompeii). De hoeveelheid gebouwen, de originaliteit en de complexiteit van de architectonische vormen maken het complex tot een uniek monument in de geschiedenis van de antieke architectuur.

De aanvankelijke bouw van de villa begon een jaar na Hadrianus’ machtsovername, toen hij het initiatief nam tot de verbouwing van de bestaande structuren tot iets prachtigs. Het monumentale project werd ongeveer 10 jaar later voltooid, in 128 na Christus, toen de villa Hadrianus’ officiële residentie werd. De keizer reisde vaak en wanneer hij naar Italië terugkeerde, was Tibur zijn favoriete verblijfplaats, ver weg van de hitte en de drukte van Rome.

De villa was ontworpen voor zowel zaken als plezier en bevatte vele kamers die grote bijeenkomsten konden herbergen. Een groot hof woonde er permanent en veel bezoekers en bureaucraten werden er ontvangen en tijdelijk ondergebracht. Het uitgestrekte wooncomplex krioelde dan ook bijna altijd van de mensen. De bedienden woonden in verborgen vertrekken en verplaatsten zich over het terrein via een reeks diensttunnels die hen in staat stelden de goederen van het ene gebied naar het andere te vervoeren, goed uit het zicht van de keizer.

Archeologen hebben zo’n 30 gebouwen geïdentificeerd, waaronder paleizen, thermale baden, een theater, bibliotheken, woonvertrekken voor de elite, onderkomens voor de bedienden, alsmede uitgestrekte tuinen en tientallen fonteinen. Omdat Hadrianus zich wilde omringen met herinneringen aan zijn reizen door de uitgestrekte gebieden van het keizerrijk, waren in veel bouwwerken elementen en decoratieve beelden gekopieerd van de verschillende plaatsen die de keizer had bezocht.

Zijn villa in Tibur was prachtig gebouwd, en hij gaf delen ervan zelfs de namen van provincies en plaatsen met de grootste bekendheid, en noemde ze bijvoorbeeld Lyceum, Academia, Prytaneum, Canopus, Poecile en Tempe. En om niets weg te laten heeft hij zelfs een Hades gemaakt. Historia Augusta

Van de Canopus, genoemd naar de oude stad bij Alexandrië in Egypte, wordt aangenomen dat hij de Nijldelta voorstelt die Hadrianus in 130 na Chr. bezocht en waar zijn geliefde Antinous in datzelfde jaar verdronk. De zuilengalerij van de Canopus werd ondersteund door kariatiden zoals die van het Erechtheion op de Akropolis van Athene. De Griekse en Egyptische cultuur en architectuur werden duidelijk weerspiegeld in zijn villa en aangezien Hadrianus zeer geïnteresseerd was in architectuur en zelf een bekwaam architect was, is het zeer waarschijnlijk dat hij deelnam aan het ontwerp en de planning van de villa.

Een gedetailleerde studie van de gebouwen, en in het bijzonder van de baksteenstempels, maakte het mogelijk de chronologie van de Hadrianische gebouwen te reconstrueren. Twee bouwfasen, gemarkeerd door de reizen van Hadrianus, zijn geïdentificeerd. De eerste bouwfase, waarin de grootste bouwactiviteit plaatsvond, duurde tot 125 na Christus, toen Hadrianus terugkeerde van de eerste van zijn grote reizen door Griekenland en het Oosten. Hadrianus verbleef in de zomer van 125 in de villa en bleef er waarschijnlijk tot hij in 128 aan zijn tweede reis begon.

  • Fase I (118-125 n.Chr.): Maritiem Theater, Zaal van de Filosofen, Heliocaminus Baden, Pecile, Nymphaeum Stadion, Kleine en Grote Baden.
  • Fase II (AD 125-134): Griekse en Latijnse bibliotheken, Academia, Honderd Kamers, Piazza d’Oro, Canopus, Antinoeion.

Na de dood van Hadrianus in AD 138 werd de villa af en toe gebruikt door zijn verschillende opvolgers. Na het verval van het Romeinse Rijk raakte de villa in verval en werd in de loop der eeuwen stukje bij beetje uit elkaar gehaald, waarbij een plaatselijke kardinaal in de 16e eeuw het marmer weghaalde om zijn eigen Villa d’Este te bouwen, die vlakbij lag. Pas in 1870 begon de Italiaanse regering met echte opgravingen, die tot op de dag van vandaag worden voortgezet, deels door de Italiaanse archeologische autoriteiten, deels door de verschillende buitenlandse academies in Rome.

In de Villa zijn vele prachtige kunstvoorwerpen opgegraven, waaronder marmeren beelden, fresco’s, mozaïeken en sierlijke architectuur. De meeste beelden zijn uit de villa verwijderd, vooral in de 17e en 18e eeuw, en worden nu tentoongesteld in grote oudheidkundige verzamelingen elders in Europa en Noord-Amerika.

Een van de meest recente ontdekkingen in de Villa van Hadrianus waren de overblijfselen van een tempelcomplex gewijd aan Antinous (het Antinoeion) dat bestond uit twee kleine dubbele tempels tegenover elkaar voor een halfcirkelvormig exedra met zuilen.

PHOTO GALLERY

De Pecile, een groot kunstmatig terras met een rechthoekig zwembad omgeven door een tuin en zuilengangen. Het was bedoeld om de Stoa Poikile in Athene na te bootsen. Het doel ervan was een ruimte te bieden die geschikt was voor alle weersomstandigheden, voor de ambulatio of dagelijkse wandeling.
De monumentale quadriporticus die de Pecile omringt, een 9 meter hoge muur met in het midden een monumentale ingang die overeenkomt met de weg die uit het noorden kwam.
Model van de Villa van Hadrianus waarop de Pecile en de Honderd Kamers te zien zijn. De zogenaamde Honderd Kamers vormden een massief systeem van onderstructuren voor de Pecile die aan de westzijde 15 m boven het oppervlak uitstaken.
Het gebouw van de Honderd Kamers was een reeks kamers die waarschijnlijk werden gebruikt voor de opslag van voorraden en voor de huisvesting van de bedienden van de villa. Het lag aan de westkant van het terras van Pecile en bestond uit vier verdiepingen met kamers (tussen 125 en 200) die toegankelijk waren via een systeem van houten en betonnen buitentrappen.
Het zogenaamde Drie Exedra’s-gebouw was een prachtig bouwwerk dat waarschijnlijk dienst deed als cenatio, of eetzaal, met drie halfronde exedrae die aan drie kanten open waren en interne zuilengalerijen.
Zicht op een van de drie tuinen van het Drie Exedras-gebouw.
De ingang van het Drie Exedras-gebouw werd gedomineerd door een grote, rechthoekige fontein waaromheen zich twaalf standbeeldvoeten bevonden.
Het gebouw met een visvijver, een groot complex op drie niveaus met een zwembad omgeven door een zuilengalerij bestaande uit veertig gecanneleerde witmarmeren zuilen in de samengestelde orde.
Het gebouw met een visvijver. Het gebouw dateert uit fase II (125-133 na Chr.).
Het Nymphaeum-Stadium was een grote tuin met fonteinen en twee paviljoens, gescheiden door een centrale plaza.
Het Nymphaeum-Stadion en zijn lange rechthoekige zwembad.
De Heliocaminus-baden waren een elegant badcomplex met opus sectile die zowel de vloeren als de muren versierde. Het was het oudste badcomplex van de villa, gebouwd op een deel van het terrein van de vroegere Republikeinse villa.
De ronde warme kamer van het badcomplex werd verwarmd door zonnestralen (heliocaminus). De ruimte werd overdekt door een kistkoepel met een centrale oculus en was voorzien van grote ramen.
Een van de meest opvallende en best bewaarde delen van de Villa bestaat uit een zwembad met de naam Canopus en het zogenaamde Serapeum, een monumentale zomercenatio met een nymphaeum aan het zuidelijke uiteinde van de Canopus.

De Canopus bestond uit een terrasvormig dal (ca. 160 m) met een kanaal (119 x 18 m) langs de hoofdas. Rondom het kanaal liep een zuilengalerij, die aan de noordzijde gebogen was, aan de westzijde enkelvoudig en aan de oostzijde dubbel.
De Canopus was een openluchtmuseum dat bestond uit Romeinse kopieën van klassieke Griekse originele standbeelden, groter dan levensgroot. Deze overdadige beelden vormden een lust voor het oog van de banketbakkers die in het Serapaeum dineerden. De Canopus dateert uit Fase II (AD 125-133).
Het afgeronde noordelijke uiteinde van de Canopus.
Het midden van de westelijke zijde van de Canopus waar vier kariatiden en twee Sileni stonden in plaats van zuilen. Deze verwijzen naar Athene: de kariatiden naar het Erechtheion op de Akropolis; de Sileni naar de Hadrianische silenoi die het podium van het Theater van Dionysus versierden.
Het afgeronde noordelijke uiteinde van de Canopus.
Standbeelden van Ares en een Amazone (type Mattei) in het Antiquarium van de Canopus. De Amazones zijn kopieën van beelden in de tempel van Artemis in Efeze.
Stebeelden van een Amazone (type Sciarra) en Hermes in het Antiquarium van de Canopus.
Het Antiquarium van de Canopus. Bij de Canopus zijn ook beelden van een krokodil en personificaties van de Nijl en de Tiber gevonden.
Het zogenaamde Serapeum werd gedomineerd door een halve koepel waaronder een halfrond stibadium (13) was gebouwd waarop banketgangers in de open lucht lagen.
De Piazza d’Oro (Gouden Zaal) bevindt zich in de noordelijke rand van de villa. Het was een uitgestrekt gebouw met een quadriporticus tuin en waterbassins.
Zijaanzicht van de hoofdingang van de Piazza bestaande uit een gewelfde vestibule en bijbehorende vertrekken.
De quadriporticus tuin van de Piazza d’Oro, een rechthoekige open binnenplaats gevuld met bloemperken en waterbassins.
De zuidzijde van het Piazza d’Oro had een cenatio en misschien ook een bibliotheek, geschikt voor een gecultiveerde keizer als Hadrianus.
Het maritieme theater was een complex met 35 zalen die door een met marmer beklede gracht werden gescheiden van een met wit mozaïek geplaveide ronde zuilengalerij.
De zuilengalerij van het maritieme theater. De “eiland”-zalen, geplaveid in opus sectile, waren bij de ingangen toegankelijk via twee uitschuifbare houten bruggen.
Het ontwerp was geïnspireerd op het Romeinse huis met een atrium in het midden gecentreerd op een bassin vergelijkbaar met een impluvium
Het complex, waarvan algemeen wordt aangenomen dat het aan Hadrianus’ persoonlijk gebruik was gewijd, dateert uit Fase I (118-125 n.Chr.).

De villa van Hadrianus.
Het grote halfronde nymphaeum gelegen aan de zuidkant van Piazza d’Oro waar water stroomde uit zeven nissen. Een bassin verzamelde het water aan de voet van de nissen, dat vervolgens in het lange centrale bassin en de fonteinen van de tuin stroomde.
Model van de Villa van Hadrianus waarop de Piazza d’Oro (Gouden Zaal) en de Arena van de Gladiatoren te zien zijn. De plattegrond van de Piazza d’Oro lijkt sterk op die van de Stoa van Hadrianus in Athene, een bibliotheek die Hadrianus in dezelfde periode (123-125 na Chr.) liet bouwen.
Het Triclinium (waarschijnlijk een zomercenatio) aan de oostzijde van het Piazza d’Oro met een gewelfd plafond en nissen aan de achterwand van waaruit water in een ellipsvormig bassin stroomde.
Het gebouw met Dorische zuilen bevond zich tussen het keizerlijk paleis en de wachtkazerne. Het was een rechthoekige ruimte met een portiek, afgebakend door zuilen die met elkaar verbonden waren door een architraaf van de Dorische orde (vandaar de naam van het bouwwerk).
Zicht op de zuidoostelijke hoek van de Dorische portiek. De zaal werd waarschijnlijk gebruikt voor keizerlijke bijeenkomsten en audiënties. Het gebouw dateert uit fase I (118-125 na Chr.).
De grote baden. Het gebouw dateert uit fase I (118-125 n.Chr.).
Een van de frigidaria in de grote thermen.
Model van de Villa van Hadrianus met daarop de kleine thermen (links) en de grote thermen (rechts).
Plafond in de Grote Thermen versierd met stucwerk met geometrische motieven en medaillons met figuren.
Zicht op de overblijfselen van het Antinoeion, een heilig gebied gewijd aan Antinous met twee tempels. Het bouwwerk dateert uit ca. 134 na Chr.
De dubbele geplaveide weg die leidt naar de Grande Vestibolo naast het Antinoeion.
De villa van Hadrianus.
Het keizerlijke Triclinium (eetzaal) van het Tempelterras.
Het keizerlijk triclinium (eetzaal) van het tempelterras.
Het keizerlijk paleis met een reeks kamers die langs de zijkanten van een van de vijf peristylen van het complex zijn gesitueerd.
De exedra van het Nymphaeum gelegen ten zuiden van de peristylus in het keizerlijk paleis.
Opus sectile bestrating in het keizerlijk paleis.
Model van de Villa van Hadrianus waarop het keizerlijk paleis te zien is.
De Hospitalia was een gebouw van twee verdiepingen met 10 gastenkamers op de eerste verdieping die uitkwamen op een lange en brede centrale gang, aan het zuidelijke uiteinde waarvan zich een hal bevond. Het gebouw dateert uit de eerste fase.
De overgebleven kamers hebben drie nissen voor drie bedden; de vloeren zijn geplaveid met zwart-wit mozaïek met geometrische en florale motieven. De kamers waren voorzien van fresco’s met mythologische taferelen.
Zwart en wit mozaïek in een van de kamers van de Hospitalia met geometrische en florale motieven.
Zwart en wit mozaïek in een van de kamers van de Hospitalia met geometrische en florale motieven.
De ronde tempel van Venus, gebouwd in de Dorische orde. In het midden van de cella werd een beeld van Venus van het Cnidische type gevonden.
De ronde Tempel van Venus.

Links en websites waarnaar wordt verwezen:

  • The Digital Hadrian’s Villa Project
  • Official Website
  • Villa Adriana e Villa d’Este (in het Italiaans)
  • Wikipedia

Bibliography:

  • Adembri, Benedetta. “De villa van Hadrianus”. Electa: Milaan, 2000.
  • William L. MacDonald, John A. Pinto: Hadrian’s Villa and Its Legacy:, Yale University Press, 1997.
  • Marina De Franceschini: Villa Adriana, mosaici, pavimenti, edifici, Rome 1991.
  • Chiara Morselli: Hadrian’s Villa – Past and Present, 1995.

Hadrian’s Villa in het Nieuws:

  • Ancient Origins (April 2016): Spaanse archeologen zetten werkzaamheden voort om de uitgebreide villa van keizer Hadrianus te herstellen
  • Live Science (maart 2016): Emperor Hadrian’s Villa Yields Posh, Arty Apartment
  • Live Science (november 2013): Roman Emperor Hadrian’s Villa Brought to Life with Gaming Software
  • Guardian (augustus 2013): Hadrian’s villa tunnels explored as cavers drop down into hidden city
  • The Telegraph (augustus 2013): Archeologen ontdekken verborgen slaventunnel onder Hadrian’s Villa
  • The Daily Mail (augustus 2013): Ondergrondse stad en slaventunnels worden ontdekt onder de Villa van keizer Hadrianus
  • The Independant (mei 2012): Verontwaardiging over plan om afval te dumpen in Hadrianus’ villa
Like Loading…

Geef een antwoord

Het e-mailadres wordt niet gepubliceerd.