Het is een stomende zomermiddag en je gaat met een vriendin op pad. Na een half uur is haar paard drijfnat van het zweet, maar jouw paard is droog. Wie van jullie moet zich zorgen maken? Hoe verrassend het ook lijkt, jij hebt misschien meer zorgen te maken dan zij. Zweet is een goede zaak – het helpt je paard overtollige lichaamswarmte kwijt te raken. Niet zweten kan een indicatie zijn van anhidrosis.

Zweten is een belangrijk onderdeel van een complex systeem dat je paard in staat stelt zijn lichaamstemperatuur te reguleren. Als dat systeem in de war raakt, kunnen de gevolgen ernstig zijn. Hoe kun je ervoor zorgen dat het zweetmechanisme van je paard goed werkt, en hoe kun je hem helpen als dat niet het geval is?

Waarom zweet hij
Je paard zweet om af te koelen bij warm weer en tijdens inspanning of perioden van stress, zoals een ritje op de trailer. Het is de verdamping van het zweet, niet de aanwezigheid ervan op de huid, die het paard daadwerkelijk afkoelt. Hier is hoe het mechanisme werkt:

• Tijdens inspanning genereren spieren warmte; warmte is een bijproduct van energiemetabolisme.
• Circulerend bloed absorbeert warmte van de spieren en voert het af naar de longen, waar een deel van de warmte verdwijnt wanneer het paard uitademt, en naar de huid, waar warmte kan uitstralen van het lichaam van het paard.
• Als het paard meer warmte produceert dan hij kan afvoeren door ademhaling en stralingskoeling, begint zijn kerntemperatuur te stijgen ten opzichte van zijn normale rusttemperatuur (99-100 F).
• Een deel van de hersenen van het paard, de hypothalamus genaamd (die, samen met vele andere functies, fungeert als zijn centrale thermostaat), voelt de stijging. Het zendt signalen uit naar zweetklieren verspreid in zijn huid.
• De zweetklieren beginnen zweet uit te pompen. Het is voornamelijk water, maar het bevat ook opgeloste mineralen, elektrolyten genaamd. Het zweet van een paard heeft een hogere concentratie elektrolyten dan dat van u.
• Als het zweet verdampt, voert het warmte weg van de huid, waardoor de lichaamstemperatuur van het paard daalt.

Hoe harder het paard werkt (of hoe heter het weer is), hoe meer hij zweet. Hij kan meer dan twee keer zoveel zweet produceren als jij per vierkante centimeter huid. Tijdens intensieve inspanning (cross-country, polo, endurance races) kan hij in een uur 10 tot 15 liter vocht verliezen door zweet en door waterdamp die hij bij elke ademhaling uitademt. Het verlies hangt af van de klimaatomstandigheden en het inspanningsniveau, en het kan zelfs gebeuren als je het zweet niet van je paard ziet stromen. Op een hete, droge dag kan zweet bijna net zo snel verdampen als het zich vormt; hij kan een grote hoeveelheid vocht verliezen zonder dat je je daar bewust van bent.

Hij kan ook traag zijn met het vervangen van dat vocht, omdat de aard van zijn zweet zijn dorstreactie vertraagt. Wanneer je zweet, verlies je voornamelijk water; het waterverlies laat je achter met een elektrolyten onbalans die dorst opwekt. Omdat het zweet van je paard een hogere concentratie elektrolyten bevat dan dat van jou, ontwikkelt hij langzamer een elektrolyten onbalans en voelt hij langzamer dorst.

Geen zweet
Hoewel overmatig zweten een paard kan uitdrogen, kan een paard dat niet zweet in groter gevaar zijn omdat hij geen effectieve manier heeft om de warmte die zich in zijn lichaam opbouwt kwijt te raken. Zonder hulp van jou, kan zijn lichaamstemperatuur hoog blijven. En die kan gevaarlijke niveaus bereiken–106-110 F na inspanning, waardoor hij het risico loopt op een hitteberoerte.

De veterinaire term voor deze aandoening is anhidrosis. Het kan elk paard treffen, hoewel het meer schijnt voor te komen in hete, vochtige klimaten. Het kan geleidelijk opkomen of ineens. Het wordt niet goed begrepen – omgevings- en trainingsstress, samen met metabole of zelfs erfelijke factoren, kunnen een rol spelen. Het belangrijkste is om het te herkennen en er iets aan te doen. Hier zijn tekenen om op te letten:

• Een droge vacht na het werk bij warm weer. De ernst van anhidrosis varieert, dus je paard kan helemaal droog zijn of een beetje vochtig onder zijn zadel of tussen zijn achterbenen. Behalve op die plekken, is zijn huid droog en warm.
• Moeilijke ademhaling tijdens en na het sporten. Zijn neusgaten wapperen en zijn zij zwelt op als hij snel en oppervlakkig ademhaalt in een poging zijn lichaamswarmte kwijt te raken. Hij ademt harder dan u zou verwachten voor de hoeveelheid werk die hij verricht, en hij blijft dat doen lang nadat de inspanning is gestopt. Hij kan zelfs hard ademen wanneer hij op een warme dag in rust is, omdat hij probeert te compenseren voor het feit dat hij niet zweet.
• Minder goede prestaties. Hij kan lusteloos en onwillig lijken om te werken, en hij raakt snel uitgeput.
• Slechte vacht. Dunner worden en verlies van haar op het gezicht of lichaam gaat soms gepaard met anhidrosis. Dit kan een vroeg teken van de aandoening zijn.

De verschijnselen kunnen voldoende zijn om de diagnose anhidrosis te stellen. Er bestaat ook een “zweettest”, waarbij een dierenarts een kleine hoeveelheid van het geneesmiddel terbutaline onder de huid van de hals van het paard injecteert. Dit veroorzaakt plaatselijk zweten bij een normaal paard, maar niet bij een niet-zweetend paard. Als uw paard anhidrosis heeft, moet u manieren vinden om de warmteopbouw in zijn lichaam te beperken en de warmte af te voeren die hij niet door zweten kwijt kan.

• Oefen hem ’s morgens vroeg of ’s avonds, als het niet zo warm is. Neem regelmatig pauzes, zodat zijn ademhaling kan herstellen voordat u meer inspanning vraagt.
• Koel hem agressief af na het werk – met koud water en ventilatoren, zoals beschreven. Houd zijn vitale functies in de gaten en stop pas als ze normaal zijn.
• Wanneer hij buiten staat, zorg er dan voor dat hij schaduw heeft. Of zet hem ’s nachts buiten en houd hem in de stal – met voldoende ventilatie en een ventilator – tijdens het heetste deel van de dag.
• Een supplement, One AC (Miracle Powder Company, www.nonsweater.com), is nuttig gebleken voor sommige anhidrotische paarden. Het is een combinatie van vitaminen, aminozuren en mineralen. De fabrikant zegt dat paarden over het algemeen weer beginnen te zweten binnen 10-14 dagen na het starten van het supplement.

Paarden die gestopt zijn met zweten in een warm en vochtig klimaat herstellen vaak na een tijd in een koeler klimaat te zijn geweest. Eén gedachte is dat constante hitte en vochtigheid het zweetmechanisme overprikkelen tot het punt dat het uitschakelt. Koele, droge omstandigheden geven het mechanisme een kans om te herleven.

EI-erkende paardendierenarts Duncan Peters, DVM, MS, leidt het Hagyard Sport Horse programma bij Hagyard Equine Medical Institute in Lexington, Kentucky.

Uittreksel uit “The Scoop on Sweat” in het juli 2009 nummer van Practical Horseman magazine.Save