Mijn vrouw Emma en ik hebben het grootste deel van het afgelopen decennium in en uit Guatemala doorgebracht. Het is een plek die we zelfs vandaag de dag nog als thuis beschouwen, veel meer dan Engeland (waar zij vandaan komt) of de Verenigde Staten (waar ik vandaan kom).

Guatemala is een land dat is doordrenkt van rijke traditionele culturen, van de oude Maya’s tot de Garifuna die in nederzettingen langs de kust wonen.

De kunst en tradities van de Guatemalteekse cultuur gaan door millennia en beslaan een terrein dat, in een land kleiner dan Louisiana, uitbarstende vulkanen, zinderende tropische kusten, dichte jungles, en kille hooglanden omvat.

Er is zo’n breed scala aan coole cultuur in Guatemala om te waarderen, dat we deze 50 fascinerende feiten erover wilden delen.

LEES MEER: 40 dingen die u moet weten voordat u naar Guatemala reist

• Guatemalteekse mensen
• Guatemalteeks eten
• Guatemalteekse economie
• Guatemalteekse muziek
• Guatemalteekse kunst
• Guatemalteekse textiel
• Guatemalteekse kleding
• Guatemalteekse feesten en vakanties
• Guatemalteekse natuurwonderen
• Guatemalteekse geschiedenis

Inheemse Guatemalteekse bevolking

– Guatemala wordt algemeen beschouwd als de bakermat van de Maya-beschaving, en veel van haar grootste steden, zoals Tikal en El Mirador, werden gebouwd en verlaten in het land. De Maya’s heersten over het gebied dat nu Guatemala is tot ongeveer 1000 na Christus.

– Niemand weet precies wat de oorzaak was van de ondergang van de grote Mayasteden in heel Guatemala. De Spanjaarden kwamen pas ongeveer 500 jaar na hun verdwijning.

– Tegenwoordig is bijna 40% van de bevolking van Guatemala inheems, waarvan de overgrote meerderheid van Maya-afkomst is. K’iche, Kaqchikel, Mam, en Q’eqchi’ zijn de meest prominente vier van de 23 erkende Mayagroepen in het land. Daarnaast is er een niet-Maya-groep, de Xinca, die ongeveer 0,5% van de bevolking uitmaakt.

– Hoewel de officiële taal van Guatemala Spaans is, worden er in het hele land nog meer dan 20 andere talen gesproken. Eenentwintig verschillende Maya-talen worden gesproken in de hooglanden, en er zijn ook twee niet-Maya-talen die gesproken worden langs de Caribische kust.

-Even in de grootstedelijke gebieden, gebruiken de inheemse mensen meestal hun moedertaal om te converseren. Deze talen werden echter pas in 2003 officieel door de regering erkend.

– In de jaren 1500 schreef een onbekende man de Popol Vuh, die wordt beschouwd als het grootste literaire werk van Guatemala. Het is ook erkend als het Heilige Boek van de oude Maya-Quiché, waarin de geschiedenis van Maya-Quiché wordt verteld van het begin der tijden tot de Spaanse verovering. Het verhaal zou generaties lang mondeling en via hiërogliefen zijn overgeleverd.

– Rigaberta Menchú, een Quiché-vrouw, werd geboren in 1959, een jaar voordat de Guatemalteekse burgeroorlog begon. Ze groeide op in een verarmd inheems gezin en werd later activiste. Ze verzette zich tegen de onderdrukking van de Guatemalteekse regering en streed voor de rechten van de inheemse bevolking. Ze vertelde haar verhaal uiteindelijk in een boek, I, Rigaberta Menchú (1983), waarin ze haar leven van strijd beschreef. Ze vertelde ook een documentaire, When the Mountains Tremble (1987), over de burgeroorlog. Ze kreeg de Nobelprijs voor de Vrede in het begin van de jaren 1990.

LEES MEER: The 16 Best Mayan Ruins to Explore

Guatemalan Food

– Maïs speelt een prominente rol in de Guatemalaanse keuken. Het wordt vermalen tot meel en dagelijks verwerkt tot verse tortilla’s. Maïstortilla’s worden bij zowat elke maaltijd geserveerd, van gebraden kip tot soep. Maar het wordt meestal geserveerd met bonen en rijst. Maïsmassa, een deeg, wordt ook gebruikt om traditionele gerechten zoals tamales te maken. Maar maïs op de kolf (ook wel zoete maïs genoemd) maakt niet echt deel uit van de Guatemalteekse cultuur.

– Tamales zijn een geliefd, traditioneel Guatemalteeks gerecht. Ze zijn er in vele soorten, maar alle recepten beginnen met masa. Het deeg wordt gevuld met een ingrediënt, zoals vlees of groenten. Guatemalteekse tamales zijn meestal gewikkeld in een speciaal groen blad, maxan genaamd. Een soortgelijk gerecht, chuchitos genaamd, zijn in maïskaf gewikkeld, zoals Mexicaanse tamales meestal zijn.

– Pepian is een stoofpot met grof vlees, meestal kip, en aardappelen erin. De saus bestaat grotendeels uit gemalen pepitos (pompoenpitten) en sesamzaad. Er zit ook een duizelingwekkend assortiment gedroogde pepers in, waarvan de meeste niet regelmatig buiten Guatemala worden aangetroffen. De stoofpot wordt meestal geserveerd met rijst. Het is een gebruikelijke maaltijd rond Kerstmis en andere speciale gelegenheden.

– De Maya’s waren de uitvinders van chocolade. Het begon met warme chocolademelk, gewoonlijk gekruid met een assortiment van kruiden zoals ascardamom, chilipepers en kaneel. De drank maakte deel uit van vele rituelen en was iets waarvan de Maya-elite kon genieten. De chocoladetraditie werd ook in de moderne tijd voortgezet: Guatemala is de plaats waar de chocoladerepen werden uitgevonden.

– Fruit speelt ook een grote rol in de Guatemalteekse keuken. Er is een overvloed aan tropische vruchten, zoals ananas, bananen, papaja’s, en mango’s. Ze worden meestal geserveerd als licuados, wat min of meer een smoothie is. Licuados zijn een mengsel van vruchten en een keuze van vloeistoffen, meestal water, melk of sap. Ze worden aangeboden in zowat elk restaurant, groot of klein, in het land.

LEES MEER: Top 5 Guatemala Ecotoeristische Attracties

Guatemala’s Economie

– Guatemala staat bekend om zijn jade, dat al sinds pre-Colombiaanse tijden wordt gekoesterd. In die tijd was de enige plaats waar men jade kon krijgen de vallei van de Montagua-rivier. Het was dan ook jade waarvan bijna uitsluitend de elites genoten en dat een grote symbolische waarde had in oude rituelen. Tegenwoordig is Guatemala een enorme exporteur van jade.

– Guatemala is ’s werelds grootste producent van kardemom, met bijna het dubbele van de op één na grootste producent (India). Terwijl kardemom een veelgebruikt ingrediënt is in de Indiase keuken, wordt het kruid in Guatemala tegenwoordig niet zo veel meer gebruikt. Voor de rest van de wereld is het niet ongewoon om het te vinden in speciale dranken, zoals glühwein, eierpunch, en Arabische koffie.

– Men hoeft alleen maar een bezoek te brengen aan een Starbucks (of een andere gourmet koffie shop) om te ontdekken dat Guatemalteekse koffie algemeen wordt beschouwd als een van de beste koffie in de wereld. Koffie-export is eigenlijk de grootste economische motor van het land. De koffie wordt vooral verbouwd in de centrale hooglanden van het land, en de bonen uit de omgeving van Antigua worden het meest gewaardeerd. Het is mogelijk om koffie fincas in dat gebied te bezoeken, van luxe outfits tot kleine coöperaties.

– Guatemala’s tweede grootste geldmaker is het toerisme. Meer dan 1,2 miljoen mensen bezoeken het land elk jaar, en veel NGO’s komen van over de hele wereld om te werken aan projecten in Guatemala. De meest bezochte bestemmingen van het land zijn Tikal (de belangrijkste Maya-site van het land), het meer van Atitlan (misschien wel het mooiste meer ter wereld) en Antigua, de toeristische hoofdstad van het land. Ondanks het feit dat de VS de belangrijkste exportbestemming blijft, heeft Guatemala een zeer moeilijk verleden met de Verenigde Staten. De CIA hielp in de jaren vijftig de Guatemalteekse regering omver te werpen, wat de aanzet gaf tot de monsterlijke burgeroorlog in het land. De inmenging is verbonden met de United Fruit Company, waarvan de uitbuitingspraktijken te lijden hadden onder de liberale regering. Guatemala was (en, sommigen zouden zeggen, blijft) een bananenrepubliek.

LEES MEER: De Kippenbus (Guatemala’s ongebruikelijke wijze van vervoer)

Guatemalteekse muziek

– Tijdens de zes weken van vasten en vooral Semana Santa, wanneer de festivalprocessies op hun hoogtepunt zijn, komt de Guatemalteekse cultuur tot leven met geluid. Sombere blaas- en percussiemuziek begeleidt groepen mensen die gebukt gaan onder het gewicht van grote praalwagens die door de stad worden gedragen. Typisch is ook een overvloed aan wierook, kostuums en kruizen.

– Wat bekend is over de muziek van de Maya’s is dat zij een verscheidenheid aan (verrassing, verrassing!) blaas- en percussie-instrumenten bespeelden. De blaasinstrumenten waren meestal gemaakt van riet of been en bestonden voornamelijk uit fluiten en ocarina’s, een soort fluit in zakformaat. Tot de percussie-instrumenten behoorden houten trommels met hertenhuiden, rammelaars en guiros, kalebassen met een open uiteinde die worden gewreven om een ratelend effect te creëren.

– Het instrument waar Guatemala het meest bekend om staat is de marimba. De eerste documentatie over het bestaan van marimbas stamt uit de late 17e eeuw in het huidige Antigua. Deze lijken erg op grote xylofoons, maar ze zijn voornamelijk van hout gemaakt. Diatonische rijen van houten staven worden aangeslagen met mallets, vaak door meerdere spelers, meestal drie of vier.

– Het is van groot belang de Garifuna-cultuur niet over het hoofd te zien bij het beschouwen van de muziek van Guatemala. Hoewel zij veel meer een Caribische traditie hebben, hebben de Garifuna dorpen langs de kusten van Guatemala, Belize en Honduras. De muziek is een mengeling van trommelens in Afrikaanse stijl, ritmische zang en rondedansen.

– Hoewel niet afkomstig uit Guatemala (maar eerder uit Puerto Rico), is reggaeton de popmuziek die je vooral zult horen uit mobiele telefoons, uit autoramen en in dansclubs in het hele land. Niet te verwarren met reggae, reggaeton heeft wel een reggae-achtig ritme. Maar het wordt meestal geproduceerd via percussie-instrumenten, met Spaanse teksten gerapt over hen. De muziek wordt zeker geassocieerd met dansen.

LEES MEER: Caribische muziekstijlen (Intro to Caribbean Culture)

Guatemalteekse kunst

– De oude Maya-kunst bestond meestal uit grote muurschilderingen en stèles, dat zijn grote, vrijstaande steenhouwwerken. Het beste voorbeeld van Mayamuurschilderingen is te vinden op de Mexicaanse site van Bonampak, maar er zijn er ook in Guatemala. Quirigua, in het zuiden van Guatemala, is waarschijnlijk de indrukwekkendste verzameling van Maya stèles die in de regio is overgebleven.

– In de eeuwen onmiddellijk na het kolonialisme bleven de meeste kunstenaars van de Guatemalteekse cultuur anoniem. Er zijn er echter twee van betekenis: de schilderijen van Thomas de Merlo zijn te zien in Antigua’s Museo de Arte Colonial; en Quirio Cataño’s beeldhouwwerk, de Zwarte Jezus van Esquipulas, ontvangt bezoekers uit heel Midden-Amerika.

– De bekendste kunstenaar van Guatemala, Carlos Mérida, werd bijna 100 jaar oud (1891 tot 1984). Hoewel hij schilderkunst studeerde in Parijs, vermengde hij in zijn stijl Europese invloeden met Amerikaanse thema’s om Indigenistische kunst te maken. Zijn kunst doorliep verschillende fasen – figuratief, surrealistisch, geometrisch – in de loop van zijn leven. Veel van zijn werk bevindt zich in het Museum voor Moderne Kunst van Guatemala City. Hij schilderde ook muurschilderingen in Guatemala City.

– Miguel Ángel Asturias is Guatemala’s meest erkende schrijver, en hij was de winnaar van de Nobelprijs voor literatuur in 1967. Zijn werken zijn meestal zeer politiek van aard. El Señor Presidente gaat over een maniakale dictator, Hombres de Maiz gaat over Maya boeren en guerilla’s, en El Papa Verde gaat over de United Fruit Company.

– Worry dolls zijn meer volkskunst dan high-brow, maar ze zijn een veel voorkomende traditie die in Guatemala is ontstaan en nog steeds bestaat. Het zijn kleine, handgemaakte poppen gemaakt van draad, wol en textielresten. De figuurtjes zijn gekleed in traditionele Maya-kleding. Zij worden aan kinderen gegeven, die het popje over hun problemen vertellen voordat zij het onder hun kussen leggen en er overheen slapen. De poppen worden tegenwoordig soms gebruikt in de kinderpsychiatrie.

LEES MEER: Latijns-Amerikaanse Kunst: Geschiedenis & Reisgids

Guatemalteekse Textiel

– Textiel behoort tot de meest prominente voorbeelden van de traditionele Guatemalteekse cultuur. De oude Maya’s werkten met twee soorten katoen, een witte en een bruine. In beide gevallen was het katoen typisch geverfd, en het werd grotendeels uitsluitend gebruikt door de elites. De voorbereiding van het katoen was intensief, met inbegrip van het schoonmaken van de knoppen en het verwijderen van de zaden. Het waren vooral de vrouwen van de elite die deze taken op zich namen.

– Het meeste ambachtelijke weefwerk in Guatemala is vandaag de dag gebaseerd op een tamelijk rudimentair rug-touw systeem. Het ene uiteinde van de stof wordt vastgebonden aan een stilstaand object, zoals een boom of een paal, en het andere uiteinde wordt in een lus rond de rug van de weefster gelegd, zodat zij de spanning naar behoefte kan aanpassen. Gewoonlijk zit de weefster op de grond. Maar met het ouder worden, beginnen velen een klein krukje te gebruiken.

– De kleuren voor het garen in Guatemala zijn gewoonlijk afkomstig van natuurlijke plantenmaterialen. Tegenwoordig wordt garen nog steeds op deze manier gemaakt, maar kunstmatig geverfde garens zijn niet ongewoon. Sommige van de planten die gebruikt worden om natuurlijke kleuren te maken zijn wortelen voor oranje, kokosnootschalen voor bruin, hibiscusbloemen voor roze, en achiote (een inheemse specerij) voor oranje.

– Tapisseriewerk haken in Guatemala begon met mannen in kleine dorpen die tassen maakten voor persoonlijk gebruik. De kleuren en het ontwerp van elke tas weerspiegelden de stad waar de tas vandaan kwam. Deze tassen werden gemaakt van dezelfde katoendraad en natuurlijke kleurstoffen die werden gebruikt voor het weven van de ruggengraat. Nu zijn met tapisserieën gehaakte tassen, die zowel door mannen als vrouwen worden gemaakt, een belangrijk item in toeristische gebieden.

– Behalve katoen is maguey (ook bekend als agave) een andere plant die in heel Meso-Amerika veel werd gebruikt voor het maken van vezels (en ook van likeur). De koorden die van deze vezel werden geproduceerd werden gewaardeerd, gebruikt voor zaken als ruitersuitrusting, visnetten, en hangmatten.

LEES MEER: Hangmatten, tenten & Andere coole kampeerspullen

Guatemalteekse kleding

– Een huipil is een vrouwenblouse, meestal met de hand geweven met een ruggetouw. Sommige zijn zo uitgebreid dat het maanden kan duren om ze te maken. Elk exemplaar is uniek versierd met expressieve ontwerpen en symbolen, zoals ruitvormen, interessante dieren, landschapskenmerken en/of graan. De dikte van de huipil van een regio is gebaseerd op het klimaat van het gebied.

– Cortes, of rokken, worden vaker geweven op door voetkracht aangedreven weefgetouwen, en worden vaak door mannen gemaakt. Het zijn wikkelrokken die bestaan uit verschillende stukken stof die tot een buis zijn genaaid, waarbij het overtollige materiaal om het lichaam wordt gewikkeld en in plooien wordt gevouwen. De stof is meestal zeer dik, en elke corte is bedoeld om jaren mee te gaan.

– Fajas zijn de zeer decoratieve riemen die worden gebruikt om de cortes van de vrouwen op te houden. Ze zijn meestal tussen de 2 en 3 meter lang en zijn ofwel handgeweven of geborduurd. De riemen kunnen dun zijn, slechts een paar centimeter, of tot een voet breed. Ook mannen hebben traditionele kleding, hoewel die niet zo prominent aanwezig is als die van de vrouwen. In sommige delen van Guatemala dragen mannen nog steeds pantalons die door vrouwen op een weefgetouw zijn geweven. Net als huipiles kunnen deze zeer versierd zijn. Rond Solola, kan men nog steeds mannen zien die rodilleras dragen, een wollen omslagdoek ontworpen om warmte te geven als de temperatuur daalt of koelte (het uittrekken van de broek) als het te warm wordt.

LEES MEER: De Beste Reiskleding Voor 7 Reisstijlen (Een Epische Gids)

Guatemalteekse Festivals en Feestdagen

– Semana Santa (ook wel Heilige Week genoemd) is een groot evenement in Guatemala. Processies komen uit dorpen rond Antigua en trekken door de stad gedurende de week. Patroons besteden uren aan het maken van kleurrijke alfombras – “tapijten” gemaakt van zaagsel – op de geplaveide straten van de stad. Onderdeel van de traditie is dat processies over de alfombras heen lopen en er een puinhoop van maken.

– Elk dorp in Guatemala viert zijn eigen patroonheilige. De viering bestaat uit culturele activiteiten zoals processies en volksdansen. Dorpelingen zullen ook vaak handgemaakte kunst en ambachten aanbieden tijdens de festiviteiten.

– Dia de Los Muertos, of de Dag van de Doden, is een jaarlijks feest dat wordt gehouden op de eerste van november. Hoewel de naam misschien angstaanjagend lijkt, is het eigenlijk een tijd van herdenking. Families gaan naar begraafplaatsen om hun overleden dierbaren te bezoeken en hun grafstenen in felle kleuren te schilderen. November is een van de winderigste maanden in Guatemala, dus vliegeren is een populaire activiteit.

– Het verbranden van de duivel gebeurt op 7 december, en het is een beetje beangstigend. Guatemalteekse gezinnen nemen brandbaar afval, zoals kranten en tijdschriften, mee en steken ze op straat in brand. Het ritueel is een poging om huizen te reinigen ter voorbereiding op Kerstmis.

– Bij een andere kersttraditie gaan Guatemalteken naar buiten, vuurwerk afsteken en geweren de lucht in schieten. Het vuurwerk is prachtig, het vult de vallei van bovenaf en steekt af tegen de vulkanen. Helaas komen elk jaar vijf tot tien mensen om het leven door kogels die uit de lucht vallen. Sommige culturele tradities zijn waarschijnlijk de moeite waard om te heroverwegen…

LEES MEER: 20 Beste Festivals ter Wereld (World Travel Bucket List)

Guatemala’s Natuurwonderen

– Er zijn meer dan 30 vulkanen in Guatemala, waarvan er drie nog steeds actief zijn. Pacaya, gelegen nabij Guatemala City, kan worden bezocht door toeristen die stromende lava van dichtbij willen zien. Fuego, een andere actieve vulkaan, kan dagelijks tot uitbarsting worden gezien vanuit Antigua, Guatemala. Vulkaan Tajumulco is het hoogste punt, zowel in Guatemala als in heel Centraal Amerika.

– Het meer van Atitlan is het diepste meer in Centraal Amerika, en velen beweren dat het ook het mooiste is. Het is omringd door vulkanen en inheemse dorpen, en bereikt een diepte van meer dan 1100 meter. Gelegen op grotere hoogte, is het ook een geweldige bestemming voor het behalen van een duikbrevet op grote hoogte.

– De Rio Dulce (of Zoete Rivier) loopt tussen Lago Izabal, Guatemala’s grootste meer, en de Caribische kustlijn. De rivier en het land eromheen is zeer divers, zowel wat planten als dieren betreft. Het is mogelijk om apen, zeekoeien en nog veel meer te zien. Het is een prachtige boottocht van 90 minuten om van het meer naar de zee te komen, waarvan een groot deel door hoge kliffen gaat die vaak bedekt zijn met vogels.

– Tortugario Monterrico is een broedplaats voor drie soorten zeeschildpadden langs de Pacifische kust van Guatemala. Olive Ridley, Leatherback, en Groene Zeeschildpadden bezoeken allen de stranden om eieren te leggen. De Universiteit van San Carlos (gevestigd in Guatemala City) heeft geholpen bij het opzetten van hatecheries en beschermingsprogramma’s om de zeeschildpaddenpopulatie daar te behouden.

– Semuc Champey (Heilig Water) is een reeks natuurlijke poelen gevormd door de Rio Cahabón en veel kalkstenen steppen. Het water is onmogelijk blauw, wat nog opvallender is naast de levendig groene jungle die erlangs loopt. Deze plek wordt steeds populairder, maar heeft nog steeds de sfeer van een afgelegen plek, omdat het een hele reis is om er te komen.

– Met 4,3 miljoen hectare is het Maya Biosphere Reserve het grootste tropische woud in heel Noord-Amerika. Als de grootte u niet uitmaakt, het staat ook vol met oude Maya-ruïnes. De jungle heeft een overvloed aan wilde dieren, en blijft zelf grotendeels wild. Hoewel op papier beschermd, liggen dierenrechtenactivisten en lokale boeren en stropers met elkaar overhoop over het behoud ervan.

LEES MEER: 40 verbazingwekkende Costa Ricaanse dieren

Guatemalteekse geschiedenis

– Guatemala heeft momenteel drie UNESCO Werelderfgoedlocaties. De hele stad Antigua, de voormalige hoofdstad van het land, staat op de Werelderfgoedlijst en staat vol met koloniale ruïnes die door aardbevingen zijn verwoest. De andere twee sites zijn Tikal National Park, dat is gelegen in het noordoosten van het land, en de ruïnes van Quirigua, in de buurt Lago Izabal.

– Guatemala werd een onafhankelijk land in september van 1821, toen het werd bevrijd van de Spaanse overheersing. Het is echter niet het enige land: El Salvador, Honduras, Nicaragua en Costa Rica werden in dezelfde tijd onafhankelijk. Afgezien van Panama en Belize viert heel Midden-Amerika dus samen Onafhankelijkheidsdag.

– Belize wordt sinds 1821 door Guatemala als grondgebied opgeëist. Toen Guatemala zich onafhankelijk verklaarde van Spanje, namen zowel Mexico als Guatemala delen van Belize als hun eigen grondgebied over. Maar in 1862 werd het land formeel erkend als Brits Honduras. In 1940 beweerde Guatemala dat het verdrag dat van Belize een Britse kolonie maakte, nietig was omdat niet aan de voorwaarden was voldaan. Belize werd onafhankelijk verklaard in 1981, maar sommige Guatemalteekse politici beschouwen Belize nog steeds als een deel van Guatemala.

– In heel Latijns-Amerika had Guatemala de langste burgeroorlog. Het regeringsleger, rechtse burgerwachten en linkse guerrilla’s vochten meer dan 36 jaar lang, van 1960 tot 1996. Velen zeggen dat de katalysator van de oorlog het feit was dat de CIA kolonel Carlos Castillo Armas steunde bij het omverwerpen van een democratisch gekozen president.

– Sinds de kolonisatie door de Spanjaarden heeft Guatemala vier hoofdsteden gehad. De eerste hoofdstad was onofficieel Tecpan, dat het eerste permanente militaire centrum was (1825). De eerste regeringshoofdstad was Cuidad Vieja (1527), die in 1541 werd verwoest door een vulkanische modderstroom van de vulkaan Agua. Het huidige Antigua werd twee jaar later de hoofdstad. In 1773 verwoestte een aardbeving Antigua, en de hoofdstad werd “Nueva Guatemala de la Asución”. Ook bekend als Guatemala City, en vandaag de dag nog steeds de hoofdstad.-Jonathon Engels